مسئول گناهان ديگرى نيستند بلكه مسئول گناهان خويشند، زيرا در تحقق گناه ديگران شركت داشتند و از يك نظر گناه خودشان محسوب مى‌شود.

2- تسليم بيهوده!

كمتر كسى پيدا مى‌شود كه حقيقت را در مرحله شهود ببيند و باز هم آن را انكار كند، به همين دليل گنهكاران و ستمگران هنگامى كه در آستانه مرگ قرار مى‌گيرند و پرده‌هاى غفلت و غرور كنار مى‌رود و چشم برزخى پيدا مى‌كنند اظهار ايمان مى‌كنند، همانگونه كه در آيات فوق خوانديم" فَأَلْقَوُا السَّلَمَ‌".

منتها در اين هنگام سخنان مختلفى دارند، بعضى اعمال زشت خود را حاشا مى‌كنند و مى‌گويند: ما عمل بدى انجام نداديم (همانگونه كه در آيات فوق آمده) يعنى آن قدر دروغ گفتند كه دروغ جزء خميره وجودشان شده و با اينكه مى‌دانند جاى دروغ نيست باز هم دروغ مى‌گويند!، حتى از بعضى آيات قرآن استفاده مى‌شود كه در رستاخيز نيز جمعى دروغ مى‌گويند قالُوا وَ اللَّهِ رَبِّنا ما كُنَّا مُشْرِكِينَ‌:" مشركان مى‌گويند سوگند به پروردگار كه ما مشرك نبوديم"! (سوره انعام آيه 23).

بعضى ديگر اظهار ندامت مى‌كنند و تقاضاى بازگشت به دنيا (سوره سجده آيه 12).

بعضى ديگر تنها ابراز ايمان مى‌كنند مانند فرعون (سوره يونس- 90) ولى به هر حال هيچيك از اين سخنان پذيرفته نخواهد شد، چرا كه وقت آن گذشته است و اين گونه ابراز ايمان جنبه اضطرارى دارد و كرارا گفته‌ايم كه ايمان اضطرارى بى اثر است.