است و با او پيوندى ندارد باطل و بيهوده است.

اين در مورد توحيد، سپس در رابطه با معاد مى‌گويد:" ساعت موعود سرانجام به طور مسلم خواهد آمد" (وَ إِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ).

و اگر دير آيد عاقبت بيايد.

بعيد نيست كه جمله اول به منزله دليلى بر جمله دوم بوده باشد چرا كه حق بودن اين جهان پهناور در صورتى خواهد بود كه تنها براى اين چند روز زندگى مملو از ناراحتيها آفريده نشده باشد، بلكه هدفى عاليتر كه بتواند اين آفرينش بزرگ را توجيه كند در نظر باشد، بنا بر اين حق بودن آفرينش آسمان و زمين و عالم هستى خود دليلى است بر اينكه رستاخيزى در پيش خواهيم داشت و گرنه آفرينش بيهوده بود. (دقت كنيد).

و به دنبال آن به پيامبرش دستور مى‌دهد كه در برابر لجاجت، نادانيها، تعصبها، كارشكنى‌ها و مخالفتهاى سرسختانه آنان، ملايمت و محبت نشان ده، و" از گناهان آنها صرف نظر كن، و آنها را ببخش، بخششى زيبا كه حتى توام با ملامت نباشد" (فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ‌).

زيرا تو با داشتن دليل روشن در راه دعوت و رسالتى كه به آن مامورى، براى تحكيم پايه‌هاى مبدء و معاد در قلوب مردم، نيازى به خشونت ندارى، چرا كه منطق و عقل با تو است، به علاوه خشونت در برابر جاهلان، غالبا موجب افزايش خشونت و تعصب آنها است.

" صفح" به معنى روى هر چيزى است مانند صفحه صورت‌ [1] و به همين جهت" فاصفح" به معنى روى بگردان و صرف نظر كن آمده است و از آنجا كه‌

[1] فيروزآبادى در قاموس مى‌گويد: دامنه كوه را" صفح" و پهنى شمشير را نيز" صفح" و صورت را نيز" صفح" گويند و" صفح" به معنى طرف و روى هر چيزى است.