و ندامت و استغفار قناعت نمى‌كنند، بلكه عملا در مقام جبران بر مى‌آيند، و هر اندازه گناه و لغزش آنها بزرگتر باشد به همان اندازه حسنات بيشترى انجام مى‌دهند، تا وجود خود و جامعه را از لوث گناه با آب حسنات بشويند.

" يدرءون" از ماده" درأ" (بر وزن زرع) به معنى دفع كردن است.

اين احتمال نيز در تفسير آيه وجود دارد كه آنها بدى را با بدى تلافى نميكنند، بلكه سعى دارند اگر از كسى نسبت به آنها بدى برسد، با انجام نيكى در حق وى، او را شرمنده و وادار به تجديد نظر كنند، همانگونه كه در آيه 35 سوره فصلت مى‌خوانيم: ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ‌:" بدى را به آنچه نكوتر است از خود دور ساز كه در اين هنگام كسى كه ميان تو و او دشمنى و عداوت است تغيير چهره مى‌دهد گويى دوست صميمى تو است"!.

در عين حال هيچ مانعى ندارد كه آيه مورد بحث در صدد بيان هر دو معنى باشد.

در احاديث اسلامى نيز احاديثى به مضمون هر دو تفسير وارد شده است.

در حديثى از پيامبر ص مى‌خوانيم كه به معاذ بن جبل فرمود:

اذا عملت سيئة فاعمل بجنبها حسنة تمحها:

" هنگامى كه كار بدى كردى در كنار آن كار خوبى انجام ده كه آن را محو كند" [1] و در نهج البلاغه مى‌خوانيم كه امير مؤمنان على ع فرمود:

عاتب اخاك بالاحسان اليه و اردد شره بالانعام عليه:

" برادرت را در برابر كار خلافى كه انجام داده است بوسيله نيكى سرزنش كن، و شر او را از طريق انعام و احسان به او برگردان" [2]

[1] مجمع البيان ذيل آيه مورد بحث.

[2] كلمات قصار نهج البلاغه جمله 158.