نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 10 صفحه : 154
"
محال" در اصل از" حيله" و" حيله" به معنى هر نوع
چارهانديشى پنهانى و غير آشكار است (نه به معنى چارهجويىهاى مخرب كه در زبان
فارسى به آن مشهور شده است) و مسلم است كسى كه توانايى بر چارهانديشى آن هم با
قدرت و شدت دارد كسى است كه هم از نظر توانايى فوق العاده است و هم از نظر علم و
حكمت، و به همين دليل بر دشمنانش مسلط و پيروز مىباشد، و كسى را ياراى فرار از
حوزه قدرت او نيست، به همين جهت مفسران هر يك" شَدِيدُ
الْمِحالِ" را طورى تفسير كردهاند كه همه در واقع از معنى بالا ريشه
گرفته است، بعضى آن را به معنى شديد القوه، بعضى شديد العذاب، بعضى شديد القدرة،
بعضى شديد الاخذ و مانند آن تفسير نمودهاند [1]
***
آخرين آيه مورد بحث به دو مطلب اشاره مىكند:
نخست
اينكه" دعوت حق از آن خداست" (لَهُ
دَعْوَةُ الْحَقِ).
يعنى هر گاه
او را بخوانيم مىشنود، و اجابت مىكند، هم آگاهى از دعاى بندگان دارد و هم قدرت
بر انجام خواستههاى آنها، و به همين دليل خواندن او و تقاضاى از ذات مقدسش حق است
نه باطل و بىاساس.
ديگر اينكه
خواندن بتها و تقاضاى از آنها دعوت و دعاى باطل است، زيرا" كسانى را كه
مشركان غير از خداوند مىخوانند و براى انجام خواستههايشان به آنها پناه مىبرند
هرگز به آنان پاسخ نمىگويند دعايشان را اجابت نمىكنند" (وَ
الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا يَسْتَجِيبُونَ لَهُمْ بِشَيْءٍ).
آرى اين چنين
است دعوت باطل چرا كه پندار و خيالى بيش نيست و هر گونه
[1] بعضى" محال" را از ماده"
حيله" ندانستهاند، بلكه از ماده" محل" و" ماحل" كه به
معنى مكر و جدال و تصميم بر مجازات و كيفر مىباشد گرفتهاند، ولى آنچه در متن
گفتيم صحيحتر به نظر مىرسد، هر چند هر دو معنى تقريبا قريب الافق است.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 10 صفحه : 154