مَعْلُومٍ‌:" هر چيزى خزائنش نزد ما است و جز به مقدار معين آن را نازل نمى‌كنيم" در آيات مورد بحث نيز خوانديم: وَ كُلُّ شَيْ‌ءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدارٍ.

اينها همه اشاره به آن است كه هيچ چيز در اين عالم بى‌حساب نيست، حتى موجوداتى را كه گاهى در جهان طبيعت، ما بى‌حساب و كتاب فرض مى‌كنيم همه آنها دقيقا حساب و كتاب دارند، چه ما بدانيم يا ندانيم، و اصولا حكيم بودن خداوند، نيز مفهومى جز اين ندارد، كه همه چيز در آفرينش او برنامه و حد و اندازه دارد.

آنچه را از اسرار آفرينش امروز بوسيله علوم دريافته‌ايم، اين حقيقت را كاملا تاكيد مى‌كند مثلا خون انسان كه حياتى‌ترين ماده وجودى او است، و عهده‌دار رساندن تمام مواد لازم به تمام ياخته‌هاى بدن انسان است از بيست و چند ماده تركيب يافته، نسبت اين مواد و اندازه و كيفيت هر يك بقدرى دقيق است كه با كمترين تغيير سلامت انسان به خطر مى‌افتد و به همين دليل براى شناخت نارساييهاى بدن فورا به سراغ آزمايش خون و اندازه‌گيرى مواد قندى و چربى و اوره و آهن و ساير اجزاء تركيبيش مى‌روند و از كمى و زيادى اين اجزاء فورا به علل نارساييهاى بدن و بيماريها پى مى‌برند.

تنها خون انسان نيست كه تركيبى اين چنين دقيق دارد، اين دقت و محاسبه در سراسر عالم هستى موجود است.

ضمنا با توجه به اين نكته روشن مى‌شود كه آنچه را گاهى ما بى‌نظمى‌ها و نابسامانيهاى عالم هستى مى‌پنداريم در واقع مربوط به نارسايى علم و دانش ما است، و يك موحد و خداپرست راستين هيچگاه نمى‌تواند چنين تصورى در باره عالم داشته باشد، و پيشرفت تدريجى علوم گواه اين واقعيت است.

و نيز اين درس را مى‌توانيم بياموزيم كه جامعه انسانيت كه جزئى از مجموعه نظام هستى است اگر بخواهد سالم زندگى كند بايد اين اصل (كُلُّ شَيْ‌ءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدارٍ) بر سراسر آن حكومت داشته باشد، از هر گونه افراط و تفريط و كارهايى‌