دستگاههاى منظم از سوى ديگر، متوجه مبدء علم و قدرت يگانه و يكتايى مى‌شويم كه اين همه آوازه‌ها از او است.

فى المثل هنگامى كه هر يك از پرده‌هاى هفتگانه چشم را با ساختمان ويژه و ظريفش بررسى مى‌كنيم مى‌دانيم كه طبيعت بى‌شعور و كور و كر محال است بتواند مبدء چنين اثر بديعى باشد، سپس هنگامى كه همكارى و هماهنگى اين پرده‌هاى هفتگانه را با يكديگر، و هماهنگى مجموع چشم را با كل بدن انسان و هماهنگى يك انسان را با ساير انسانها، و هماهنگى كل جامعه انسانيت را با مجموعه نظام هستى در نظر مى‌گيريم مى‌دانيم كه همه اينها از يك جا سرچشمه گرفته است، و همه آثار قدرت يك ذات پاك است.

آيا يك شعر زيبا و نغز و پر محتوى ما را به ذوق و قريحه سرشار شاعر هدايت نمى‌كند؟

و آيا هماهنگى كامل قطعه‌هاى شعر موجود در يك ديوان با يكديگر دليل بر اين نيست كه همه از قريحه يك شاعر توانا تراوش كرده؟! با در نظر گرفتن اين مقدمه فشرده و كوتاه به تفسير آيه باز مى‌گرديم:

در اين آيه به شش بخش از آثار نظم در جهان هستى كه هر كدام آيت و نشانه‌اى از آن مبدء بزرگ است اشاره شده:

1-" در آفرينش آسمان و زمين ..." (إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...).

آرى آفرينش اين آسمان پرشكوه، و اينهمه كرات عالم بالا يعنى مليونها مليون آفتاب درخشان، و هزاران هزار ستارگان ثابت و سيار كه در يك شب تاريك و پرستاره با چشمك‌زدنهاى پر معنى خود با ما سخن مى‌گويند، و يا در پشت تلسكوپهاى عظيم خود را به ما نشان مى‌دهند، با آن نظام دقيق و عجيب خود، كه سراسر آنها را همچون حلقه‌هاى يك رشته زنجير به هم پيوسته است، و همچنين‌