از شعائر خدا است و به عبارت روشنتر تعبير به" لا جناح" [1] براى بر طرف كردن آن كراهت بكار برده شده است.

علاوه بر اين در قرآن كريم دستورات واجب ديگرى با اين تعبير و مانند آن بيان شده است مثلا در باره نماز مسافر مى‌خوانيم:" وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ": (اگر مسافر بوديد مانعى ندارد كه نماز را شكسته بجا آوريد). سوره نساء آيه 101 با اينكه مى‌دانيم نماز قصر بر مسافر واجب است نه اينكه فقط بى‌مانع باشد، بطور كلى كلمه" لا جناح" در مواردى گفته مى‌شود كه سابقه ذهنى شنونده نسبت به آن چيز آميخته با احساس نگرانى و منفى است.

امام باقر ع نيز در حديثى كه در كتاب" من لا يحضر" از آن حضرت نقل شده بهمين روش اشاره مى‌فرمايد.

" تطوع" در لغت به معنى قبول طاعت و پذيرفتن دستور است، و در عرف فقها، معمولا به اعمال مستحبّ گفته مى‌شود، روى همين جهت غالب مفسران اين جمله را اشاره به انجام حج و عمره و يا طواف مستحبى و يا هر نوع عمل نيك مستحبّ دانسته‌اند، يعنى هر كس عمل نيكى انجام دهد و فرمان خدا را در مورد آن امتثال كند خداوند از كار او آگاه و در برابر آن پاداش لازم خواهد داد.

ولى احتمال مى‌رود كه اين جمله تكميل و تاكيد جمله‌هاى قبل باشد و منظور از" تطوع" پذيرفتن طاعت در آنجا كه بر انسان مشكل است مى‌باشد.

بنا بر اين معنى جمله چنين مى‌شود، كسانى كه سعى صفا و مروه را با تمام زحمتى‌

[1]" جناح" در اصل به معنى تمايل به يك سمت است، و از آنجا كه گناه انسان را از حق منحرف و متمايل مى‌كند به آن جناح گفته مى‌شود.