ياد مى‌كنم.

10- مرا به" ربوبيت" ياد كنيد شما را به" رحمت" ياد مى‌كنم (مجموعه سوره حمد مى‌تواند گواه اين معنى باشد) [1] البته هر يك از اين امور جلوه‌اى از جلوه‌هاى معنى وسيع اين آيه است و آيه فوق همه اين معانى و حتى غير آن را نيز شامل مى‌شود: مرا به" شكر" ياد كنيد تا شما را به" زيادى نعمت" ياد كنم، چنان كه در آيه 7 سوره ابراهيم مى‌خوانيم‌ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ‌.

بدون شك هر گونه توجه به خداوند- چنان كه گفتيم- يك اثر تربيتى دارد كه در پرتو ياد خدا در وجود انسان پرتوافكن مى‌شود، و روح و جان او بر اثر اين توجه آمادگى نزول بركات جديدى كه متناسب با نحوه ياد او است پيدا مى‌كند.

- مسلم است منظور از ذكر خدا تنها يادآورى به زبان نيست، كه زبان ترجمان قلب است، هدف اين است با تمام قلب و جان به ذات پاك خدا توجه داشته باشيد، همان توجهى كه انسان را از گناه باز مى‌دارد و به اطاعت فرمان او دعوت مى‌كند.

به همين دليل در احاديث متعددى از پيشوايان اسلام نقل شده است كه منظور از ذكر خدا يادآورى عملى است، در حديثى از پيامبر ص مى‌خوانيم كه به على ع وصيت فرمود و از جمله وصايايش اين بود:

ثلاث لا تطيقها هذه الامة المواساة للاخ فى ماله و انصاف الناس من نفسه، و ذكر اللَّه على كل حال، و ليس هو سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اكبر، و لكن اذا ورد على ما يحرم اللَّه عليه خاف اللَّه تعالى عنده و تركه:

" سه كار است كه اين امت توانايى‌

[1] تفسير كبير فخر رازى جلد 4 صفحه 144 (با مختصر تغيير و مقدارى اضافات).