شامل مى‌شود.

و از اينجا روشن مى‌شود تفسيرهاى مختلفى كه مفسران در اين زمينه نقل كرده‌اند همه در واقع به يك چيز باز مى‌گردد:

بعضى آن را به معنى اسلام.

بعضى به معنى قرآن.

بعضى به پيامبر و امامان راستين.

و بعضى آن را به آئين" اللَّه" كه جز آن را قبول نمى‌كند، تفسير نموده‌اند.

تمام اين معانى بازگشت به همان دين و آئين الهى در جنبه‌هاى اعتقادى و عملى مى‌كند.

همچنين رواياتى كه در منابع اسلامى در اين زمينه وارد شده و هر كدام به زاويه‌اى از اين مساله اشاره كرده همه به يك اصل باز مى‌گردد، از جمله:

از پيامبر ص چنين نقل شده:

الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ‌ صراط الانبياء و هم الذين انعم اللَّه عليهم:

" صراط مستقيم راه پيامبران است و همانها هستند كه مشمول نعمتهاى الهى شده‌اند" [1] از امام صادق ع مى‌خوانيم كه در تفسير آيه" اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ‌" فرمود:

الطريق و معرفة الامام:

" منظور راه و شناخت امام است" [2] و نيز در حديث ديگرى از همان امام نقل شده:

و اللَّه نحن الصراط المستقيم:

" به خدا سوگند مائيم صراط مستقيم" [3] در حديث ديگرى باز از همان امام مى‌خوانيم كه فرمود: صراط مستقيم، امير مؤمنان على ع است‌ [4] مسلم است كه پيامبر ص و على ع و ائمه اهل بيت ع همه به همان‌

(1 و 2 و 3 و 4) تفسير نور الثقلين جلد اول صفحه 20 و 21.