بيجان و جاندار" [1] اما اشتباه نشود كه در ميان اين روايات تضادى وجود ندارد، زيرا اگر چه كلمه" عالمين" مفهومش گسترده و وسيع است، ولى از آنجا كه گل سر سبد مجموعه موجودات جهان" انسان" مى‌باشد، گاهى انگشت مخصوصا روى او گذارده مى‌شود، و بقيه را تابع و در سايه او مى‌بيند، بنا بر اين اگر در روايت امام سجاد ع تفسير به انسانها شده بخاطر آن است كه هدف اصلى در اين مجموعه بزرگ انسانها هستند.

8- اين نكته نيز قابل توجه است كه بعضى عالم را به دو گونه تقسيم كرده‌اند:

عالم كبير و عالم صغير، و منظورشان از عالم صغير وجود يك انسان است، چرا كه وجود يك انسان خود به تنهايى مجموعه‌اى است از نيروهاى مختلفى كه حاكم بر اين عالم بزرگ مى‌باشد، و در حقيقت انسان نمونه‌بردارى از همه جهان است.

آنچه سبب مى‌شود كه مخصوصا ما روى مفهوم وسيع عالم تكيه كنيم آن است كه بعد از جمله‌" الْحَمْدُ لِلَّهِ" آمده در اين جمله همه حمد و ستايش را مخصوص خدا ميشمريم، سپس‌ رَبِّ الْعالَمِينَ‌ را به منزله دليلى بر آن ذكر مى‌كنيم، مى‌گوئيم:

همه ستايشها مخصوص او است چرا كه هر كمالى و هر نعمتى و هر موهبتى كه در جهان وجود دارد مالك و صاحب و پروردگارش او مى‌باشد.

1- خط سرخ بر همه رب‌النوعها

مطالعه تاريخ اديان و مذاهب نشان مى‌دهد كه منحرفان از خط توحيد راستين، همواره براى اين جهان رب‌النوعهايى قائل بودند، سرچشمه اين تفكر

[1] تفسير نور الثقلين جلد 1 صفحه 17.