كه بعضى دشمن ديگرى خواهيد بود، و براى شما تا مدت معينى در زمين قرارگاه و وسيله بهره‌بردارى است.

تفسير:

آدم در بهشت‌

قرآن در تعقيب بحثهاى گذشته پيرامون مقام و عظمت انسان به فصل ديگرى از اين بحث پرداخته، نخست چنين مى‌گويد:" بخاطر بياوريد هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم براى آدم سجده و خضوع كنيد" (وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ‌).

" آنها همگى سجده كردند جز ابليس كه سر باز زد و تكبر ورزيد" (فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبى‌ وَ اسْتَكْبَرَ).

آرى او استكبار كرد" و بخاطر همين استكبار و نافرمانى از كافران شد" (وَ كانَ مِنَ الْكافِرِينَ‌).

گر چه در آغاز چنين به نظر مى‌آيد كه مساله سجده بر آدم بعد از آزمايش فرشتگان و تعليم اسماء بوده، ولى دقت در آيات ديگر قرآن نشان مى‌دهد كه اين موضوع بلافاصله بعد از آفرينش انسان و تكامل خلقت او و قبل از آزمايش فرشتگان بوده است.

در سوره حجر آيه 29 مى‌خوانيم:" فَإِذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ ساجِدِينَ‌"" هنگامى كه آفرينش آدم را نظام بخشيدم و از روح خودم (روح شايسته‌اى كه مخلوق من بود) در آن دميدم براى او سجده كنيد".

همين معنى در سوره" ص" آيه 72 نيز آمده است‌ [1] گواه ديگر اين موضوع اين است كه اگر دستور سجده بعد از روشن شدن مقام آدم بود چندان افتخارى براى ملائكه محسوب نمى‌شد، زيرا در آن هنگام مقام‌

[1]" آلوسى" در تفسير" روح المعانى" و" فخر رازى" در" تفسير كبير" نيز به اين معنى اشاره كرده‌اند.