بعلاوه ما دلائل عقلى روشنى داريم كه اين عقيده را نفى مى‌كند و آن را به عنوان يك نوع ارتجاع و عقب گرد در قانون تكامل اثبات مى‌نمايد كه در جاى خود از آن سخن گفته‌ايم‌ [1] ذكر اين نكته نيز لازم است كه بعضى شايد آيه فوق را اشاره به حيات برزخى بدانند، در حالى كه آيه هيچ دلالتى بر آن ندارد، تنها مى‌گويد: شما قبلا جسم بى‌جانى بوديد، خداوند شما را زنده كرد، بار ديگر مى‌ميراند (اشاره به مرگ در پايان زندگى اين دنيا است) سپس زنده مى‌كند (اشاره به حيات آخرت) سپس سير تكاملى خود را به سوى او ادامه مى‌دهيد.

كلمه" سماء" در لغت به معنى طرف بالا است، و اين مفهوم جامعى است كه مصداقهاى مختلفى دارد، لذا مى‌بينيم در قرآن در موارد گوناگونى به كار رفته است:

1- گاهى به" جهت بالا" در قسمت مجاور زمين اطلاق شده، چنان كه مى‌فرمايد:

أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ" آيا نديدى خداوند چگونه مثل زده است گفتار پاك را به درخت پاكيزه‌اى كه ريشه‌اش ثابت و شاخه‌اش در آسمان است" (ابراهيم- 24).

2- گاه به منطقه‌اى دورتر از سطح زمين (محل ابرها) اطلاق شده، چنان كه مى‌خوانيم: وَ نَزَّلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً مُبارَكاً:" ما از آسمان آب پر بركتى نازل كرديم" (سوره ق آيه 9).

3- گاه به" قشر متراكم هواى اطراف زمين" گفته شده: وَ جَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً:" ما آسمان را سقف محكم و محفوظى قرار داديم" (انبياء- 32)

[1] به كتاب" عود ارواح و ارتباط با ارواح" مراجعه فرمائيد.