در امر صدقات عيب‌جويى مى‌كردند. از ذيل آيه برمى‌آيد كه آنها هنگامى از پيغمبر در امر صدقات عيب‌جويى مى‌كردند كه پيغمبر يا بخاطر اينكه آنها استحقاق دريافت آن را نداشته و يا به جهتى ديگر، چيزى از صدقات به آنها نمى‌داد.

(وَ لَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا ما آتاهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ ...) كلمه لو براى آرزو است، و جمله‌(رَضُوا ما آتاهُمُ اللَّهُ) بدين معنا است: چه مى‌شد كه ايشان آنچه را كه خدايشان فرستاده با رضايت خاطر مى‌گرفتند، و يا بدان تن در مى‌دادند در حالى كه آن را اخذ مى‌كردند. و اينكه در معناى آيه كلمه اخذ (گرفتن) را آورديم، به آن جهت است كه كلمه رضوا در خصوص اين آيه متضمن معناى اخذ است، به نشانه اينكه خودش بدون حرف تعدى (باء) متعدى شده.

كلمه ايتاء به معناى اعطاء و دادن است، و جمله‌(حَسْبُنَا اللَّهُ) معنايش اين است:

خدا ما را در آنچه آرزو مى‌كنيم بس است.

(سَيُؤْتِينَا اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ رَسُولُهُ) اين جمله بيان آن چيزى است كه گفتيم مورد رغبت و آرزو است، نه اينكه خبر غيبى از آينده باشد. جمله‌(إِنَّا إِلَى اللَّهِ راغِبُونَ) به منزله تعليل براى جمله‌(سَيُؤْتِينَا اللَّهُ ...) است.

و معناى آيه اين است كه: آرزو مى‌رفت كه آنچه را خدا و همچنين رسول خدا 6 به امر او به ايشان از صدقات و يا غير آن داده بگيرند، و بگويند خداى سبحان بجاى ساير اسباب جهان ما را بس است، و ما دوستدار فضل اوئيم، و طمع داريم كه از فضل و كرم خود و بدست رسول گرامى‌اش به ما بدهد.

در اين آيه بيان لطيفى است كه لطفش بر كسى پوشيده نيست، و آن اين است كه دادن (ايتاء) را هم به خدا نسبت داده و هم به رسولش، و ليكن كفايت و فضل و رغبت ايشان را تنها به خدا مخصوص كرده و لازمه دين توحيد هم همين هست.

[موارد مصرف صدقات واجبه (زكوات)]

(إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ ...) اين آيه مواردى را برمى‌شمارد كه بايد صدقات واجب (زكوات) در آن موارد مصرف شود، به دليل اينكه در آخر آيه مى‌فرمايد:(فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ). و آن موارد بطورى كه از ظاهر سياق آيه برمى‌آيد هشت مورد است، و لازمه آن اين است كه فقير و مسكين هر يك موردى جداگانه بحساب آيند.

مفسرين در باره اينكه آيا فقير و مسكين هر يك موردى جداگانه و يا هر دو يك صنف‌