از آنچه گذشت معلوم شد: اولا جمله‌(وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ) جمله حاليه‌ايست كه وجه انكار حكم مساوات را كه در جمله‌(أَ جَعَلْتُمْ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ ...) گذشت بيان مى‌كند.

و ثانيا مراد از ظلم همان شركى است كه در حال سقايت و عمارت داشته‌اند، نه حكم به مساوات ميان سقايت و عمارت و ميان جهاد و ايمان.

و ثالثا مراد اين است كه بفهماند چنين كسانى عملشان سودى نداشته و بسوى سعادت كه همان بلندى درجه و رستگارى و رحمت و رضوان و بهشت جاويد است راهبريشان نمى‌كند.

(الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ ...) بيان حكم حقى است كه خداى تعالى در مساله دارد و بعد از آن كه حكم مساوات را حق ندانست، اينك مى‌فرمايد: كسى كه ايمان آورد، و در راه خدا بقدر تواناييش جهاد كرد، و از مال و جانش مايه گذاشت، در نزد خدا درجه‌اش بالاتر است، و اگر مطلب را بصورت جمع آورد، و فرمود: كسانى كه ... براى اين است كه اشاره كند به اينكه ملاك فضيلت، وصف مذكور است، نه شخص معينى.

و اينك در سابق گفتيم آيه دلالت دارد بر اينكه عمل بدون ايمان فضيلتى نداشته و براى صاحبش نزد خدا باعث درجه‌اى نمى‌شود، خود قرينه است بر اينكه معناى آيه اين نيست كه هر دو طايفه درجه دارند، و ليكن درجه آنهايى كه ايمان و جهاد دارند از آنهايى كه فقط سقايت و عمارت دارند بالاتر است.

بلكه مقصود آيه بيان اين است كه نسبت ميان اين دو طائفه نسبت افضل است بكسى كه اصلا فضيلتى را واجد نيست، مانند مقايسه‌اى كه ميان اكثر و اقل است، كه بايد يك حد وسطى را فرض كرد و آن دو را با آن سنجيد، و خلاصه در اقل و اكثر سه چيز هست، يكى امر متوسطى كه مقياس و معدل است، و ديگرى آن طرفى كه از حد متوسط بيشتر است سوم آن طرفى كه از آن حد متوسط كمتر است. بنا بر اين، اگر اكثر را با خود اقل بسنجيم با چيزى سنجيده‌ايم كه اصلا كثرت ندارد.

[مقصود از(أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ) اينست كه آنهايى كه فقط سقايت و عمارت كرده‌اند در مقابل مؤمنين مهاجر و مجاهد هيچ درجه و فضيلتى ندارند]

پس اينكه فرمود:(أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ) معنايش اين است كه اين افراد نسبت به آن افراد ديگر كه اصلا درجه‌اى ندارند درجه‌شان بالاتر است، و اين خود يك نوع كنايه است از اينكه اصولا ميان اين دو طايفه نسبتى نيست، زيرا يكى داراى گامهاى بلندى است و ديگرى اصلا قدمى برنداشته.