نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 23
چون تطبيق آيات اين
سوره با آيات سوره آل عمران اين معنا را افاده مىكند كه منظور از
نزول هزار ملائكه رديف شده نزول هزار نفر از ملائكه است، كه عده ديگرى را در پى
دارند، بنا بر اين هزار ملائكه رديف شده با سه هزار ملائكه نازل شده منطبق مىشود.
و به همين
بيان فساد اين كلام ظاهر مىگردد كه گفتهاند: منظور از مردف بودن ملائكه
اين است كه هزار نفر از ملائكه در پى هزار نفر ديگر باشد، چون اگر اينطور معنا
كنيم لازمهاش اين مىشود كه با هر يك نفر از ايشان يك نفر رديف باشد و در نتيجه
عده ملائكه دو هزار نفر باشد.
و همچنين
فساد اينكه گفتهاند: مراد از مردف بودن ملائكه اين است كه دنبال هم نازل شده
باشند، و نيز اينكه گفتهاند: مراد آمدن ايشان از پى مسلمين است، و در حقيقت مردف
به معناى رادف است.
[امداد
مسلمين با فرستادن ملائكه به منظور بشارت مسلمين و آرامش دلهاى آنان بوده نه براى
كشتن كفار]
و همچنين
اينكه بعضى ديگر گفتهاند: مراد اين است كه ملائكه مسلمين را رديف خود قرار
دادهاند، يعنى در پيش روى مسلمين قرار گرفتند، تا در دلهاى كفار ايجاد رعب و وحشت
بكنند.(وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرى وَ لِتَطْمَئِنَّ
بِهِ قُلُوبُكُمْ وَ مَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ
عَزِيزٌ حَكِيمٌ) دو ضميرى كه در جعله و در به است
بطورى كه سياق دلالت مىكند به امداد بر مىگردند، و معناى آيه اين است كه: امداد
به فرستادن ملائكه به منظور بشارت شما و آرامش دلهاى شما بود، نه براى اينكه كفار
به دست آنان هلاك گردند، هم چنان كه آيه(إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى
الْمَلائِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا سَأُلْقِي فِي
قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ) نيز اشاره به آن
دارد.
اين معنا
كلام بعضى از تذكرهنويسان را تاييد مىكند كه گفتهاند ملائكه براى كشتن
كفار نازل نشده بودند، و احدى از ايشان را نكشتند، براى اينكه نصف و يا ثلث كشتگان
را على بن ابى طالب (صلوات اللَّه عليه) كشته بود و ما بقى يعنى نصف و يا دو ثلث
ديگر را ما بقى مسلمين به قتل رسانيده بودند، و منظور از نزول ملائكه تنها و تنها
سياهى لشكر و در آميختن با
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 9 صفحه : 23