توصيف كرده، و اسمى از نازل كننده آن نبرده به خاطر تعظيم كتاب است. تفريعى هم كه در جمله‌(فَلا يَكُنْ) هست خالى از دلالت بر اين معنا نيست، گويا فرموده: اين كتاب، كتاب مباركى است كه آيات پروردگارت را كه بر تو نازل كرده برايت بيان مى‌كند، بنا بر اين اگر مامور به تبليغ آن و دعوت مردم به سوى آن شده‌اى دلتنگ مباش، بلى اگر قرآن غير اين كتاب بود و از ناحيه غير پروردگارت مى‌بود روا بود كه از جهت زحمات و محنت‌هايى كه در تبليغ آن است دلتنگ باشى.

جمله‌(لِتُنْذِرَ بِهِ) نتيجه انزال كتاب و از نظر ادبى هم ظرفى است لغو و متعلق به آن، نظير جمله‌(وَ ذِكْرى‌ لِلْمُؤْمِنِينَ)، و هم نتيجه ديگرى است براى آن.

و اينكه فقط ذكرى را اختصاص به مؤمنين داده دليل بر اين است كه انذار اختصاص به آنان نداشته، بلكه مؤمنين و غير مؤمنين را شامل مى‌شود. بنا بر اين، معناى آيه چنين مى‌شود:

اين كتاب بر تو نازل شده تا همه مردم را به آن انذار كرده مؤمنين را متذكر كنى، چون تنها مؤمنينند كه به وسيله اين آيات و معارف الهيى كه در آن است به آن متذكر مقام پروردگار خود شده به همين وسيله ايمان‌شان زيادتر شده چشمشان روشن مى‌گردد، نه عموم مردم.

اثر اين كتاب در عموم مردم همان ترسانيدن آنان است، بنا بر اين، آياتى عموم مردم را متاثر مى‌سازد كه سخط و عقاب دنيايى و آخرتى پروردگار را ذكر مى‌كند.

از اينجا معلوم مى‌شود اينكه بعضى گفته‌اند: جمله‌(لِتُنْذِرَ بِهِ) متعلق به حرج است، و معناى آن اين است كه: از تبليغ آن مترس و دلتنگ مباش [1] تا چه اندازه بى‌اساس است، زيرا ذكر كردن جمله‌(وَ ذِكْرى‌ لِلْمُؤْمِنِينَ) بعد از جمله مزبور شاهد خوبى است براى فساد اين احتمال. و همچنين فساد احتمال ديگرى كه داده و گفته‌اند: مراد از مؤمنين هم آن كسانى است كه در روز نزول اين آيه مؤمن بوده‌اند و هم آن كسانى كه خدا مى‌داند بعدها ايمان خواهند آورد، زيرا ذكرى كه در آيه ذكر شده جز بر مؤمنين فعلى صادق نيست.

(اتَّبِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَ لا تَتَّبِعُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ) پس از آنكه به پيغمبرش فرمود كتابى كه به وى نازل شده براى انذار بوده اينك خود قرآن شروع به انذار مردم نموده، خطاب را متوجه آنان مى‌كند، چون در انذار مردم بايد خطاب متوجه خود آنان شود.

مردم را خطاب مى‌كند به اينكه بايد پيروى كنند آنچه را كه از پروردگارشان نازل‌

[1] تفسير المنار ج 8 ص 305