نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 355
به من وعده دادى كه
در پيش بردن دعوتم ياريم كنى، و هلاكت اين عده فعلا براى من صلاح نيست و باعث تهمت
بر من است:
(أَنْتَ وَلِيُّنا فَاغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ
الْغافِرِينَ) در اين جمله شروع مىشود به نقل دعاهايى كه موسى (ع) در
آن روز كرده بود، موسى (ع) در اين جمله كوتاه نيز حاجت و دعاى خود را در بين دو
صفت از صفات خداى تعالى يكى صفت ولايت كه مخصوص به مقام ربوبى است و يكى آمرزش او
كه بهترين آمرزشها است قرار داد و بعد حاجت خود را درخواست نمود و چنين گفت:(فَاغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا) و اين بهترين حاجتى است كه خدا درخواست آن را
از بندگان خود مىپسندد.
موسى (ع) ذكر
اين دو صفت را كافى دانست از اينكه به حاجت اصليش (زنده كردن همراهان) تصريح كند،
و خواست تا با تصريح نكردن به آن اظهار تذلل و شرمسارى نمايد، و گر نه شكى نيست كه
مقصودش از اين كلام اظهار حاجت خود بوده، اگر چه تصريح نكرده، براى اينكه آيهاى
كه در سوره بقره راجع به اين مطلب است مىفرمايد: خداوند همراهان موسى را زنده
كرد، و معلوم است كه اگر استجابت دعاى موسى در كار نبود خداوند مردمى را كه به عذاب
خود هلاك كرده دوباره بدون جهت آنان را زنده نمىكند.(وَ
اكْتُبْ لَنا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنا
إِلَيْكَ) كلمه هدنا از ماده هاد، يهود است كه به
معناى بازگشتن است، و جمله(إِنَّا هُدْنا إِلَيْكَ) جملات قبل
از خود را كه فصلى از دعاهاى موسى است تعليل مىكند، موسى نخست از درگاه پروردگار
خود مسئلت مىنمايد كه در زندگى دنيا يك نوع حسنه و در زندگى آخرتش حسنه ديگرى
روزيش كند، آن گاه جمله مزبور را اضافه مىكند، و تعليل بودن آن به اين عنايت است
كه حسنه زندگى دنيا جز نيكويى عيش آن چيز ديگرى نمىتواند باشد، و رجوع به خدا كه
عبارت است از سلوك طريقه و پيروى راه فطرت او، آدمى را به نيكويى عيش و حيات طيب
در دنيا و آخرت هدايت مىكند، و به عبارت ديگر حيات طيب از آثار بازگشت به سوى خدا
است، و با اينكه موسى از قول خود و ديگران مىگويد: ما به سوى تو بازگشت
كرديم جاى آن هست كه خداوند در آينده حيات طيب را روزيشان فرمايد، مناسب با
كلمه و اكتب كه به معناى قضاء و تقدير است نيز همين روزى كردن در
آينده است. و اما فصل اول از دعاى آن جناب يعنى جمله(فَاغْفِرْ
لَنا وَ ارْحَمْنا)، جملات سابق بر آن از قبيل(أَنْتَ
وَلِيُّنا) و همچنين(وَ أَنْتَ خَيْرُ الْغافِرِينَ) كفايت تعليل
آن را مىكند، و ارتباطى با تعليل(إِنَّا هُدْنا إِلَيْكَ) ندارد- دقت
بفرماييد-.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 355