ببيند رفتار شما چگونه خواهد بود، و اين همان معنايى است كه آيه شريفه‌(وَ تِلْكَ الْأَيَّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَتَّخِذَ مِنْكُمْ شُهَداءَ)[1] در مقام افاده آن است.

و اين يكى از آياتى است كه خداوند در آن يهود را كه براى خود منصب بلا عزل الهى قائل بودند تخطئه نموده است. آرى، توراتى كه در دست يهود است يهوديان را داراى كرامتى بدون قيد و شرط و آنان را حزب خدا و سرزمين بيت المقدس را سرزمينى دانسته كه خداوند به يهود تمليك كرده، آن هم تمليكى كه نه نقل و انتقال بردار است و نه اقاله پذير.

(وَ لَقَدْ أَخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِينَ وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَراتِ) سنين جمع سنه به معناى قحط و نايابى است. و گويا معناى اصلى آن سنة القحط سال قحطى بوده و به تدريج گفته شده: السنة آن سال سپس به كثرت استعمال تدريجا كارش به جايى رسيده كه معناى قحطى و نايابى را به خود گرفته است.

خداى سبحان در اين آيه مى‌فرمايد- و قسم هم ياد مى‌كند- كه آل فرعون را يعنى همان قبطى‌ها را كه فاميل او بودند به قحطى‌هاى متعدد و كمى ميوه‌ها دچار كرد تا شايد بدين وسيله متذكر شوند.

و اينكه گفتيم قحطى متعدد براى اين است كه از ظاهر سياق برمى‌آيد كه اين قحطى ممتد در امتداد چند سال نبوده، بلكه بين دو سال قحطى يك و يا چند سال فاصله مى‌شده، زيرا اگر اينطور نبود سنة قحط سالى را به صيغه جمع نمى‌آورد، زيرا قحطى ممتد به امتداد چند سال يك قحطى است، نه قحطى‌هاى متعدد. علاوه بر اينكه جمله‌(فَإِذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قالُوا لَنا هذِهِ) ظهور دارد در اينكه حسنه مذكور در آن، بعد از سيئه (قحطى) بوده و بعد از آن حسنه مواجه با سيئه ديگرى شدند.

[مبتلا نمودن خداوند فرعونيان را به قحطى و تفال بد آنان در باره موسى 7]

(فَإِذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قالُوا لَنا هذِهِ ...) از ظواهر امر بر مى‌آيد كه قوم فرعون وقتى پس از قحط سالى به سال خوشى مى‌رسيده و نعمت و روزى‌شان فراوان مى‌شده مى‌گفته‌اند: اين از خود ما است و مقصودشان اين بوده كه ما تا آنجا كه به ياد داريم هرگز به قحط سالى دچار نشده‌ايم، و اگر در گذشته مبتلا به آن خشكسالى شديم از نحوست موسى بوده است و اگر اين حرف را پس از نجات از قحط سالى زده‌اند براى اين بوده كه تا آن روز دچار چنين بلائى نشده بودند، و معلوم است كه انسان معمولا

[1] اين روزها را با اختلاف احوال گاهى فتح و غلبه و گاهى شكست و مغلوبيت ميان مردم مى‌گردانيم تا مقام اهل ايمان با امتحان معلوم گردد. سوره آل عمران آيه 140