نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 284
(ع) در ميان قوم
فرعون به سر مىبرده- جريان يافته و آن خاطراتى را كه وى پس از دعوت آنان به دين
توحيد و نجات دادن بنى اسرائيل داشته و آن معجزاتى را كه يكى پس از ديگرى برايشان
آورده تا آنجا كه خدا او و بنى اسرائيل را نجات داده و فرعون و لشكريانش را غرق
كرده و سرزمين مبارك و مشارق و مغارب آن را در اختيار او و قومش گذاشته خاطر نشان
ميسازد.
(قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ أَ تَذَرُ مُوسى وَ قَوْمَهُ ...) اين جمله
حكايت گفتارى است كه قومش با فرعون داشته و مىخواستند او را فريب دهند و به قتل
موسى و قوم او تحريكش كنند، لذا فرعون در رد پيشنهاد آنان گفت: كشتن موسى و بنى
اسرائيل براى ما مهم نيست، براى اينكه فعلا قدرت در دست ما است، و در هر حال
برايشان تسلط داريم، پس چه بهتر همان عذاب قبلى را در حق ايشان اجراء نموده
فرزندانشان را كشته و زنانشان را زنده نگهداريم. و اين جواب خود دليل روشنى است بر
اينكه قوم فرعون از او خواستند تا موسى و قومش را بكشد، زيرا اگر پيشنهاد ايشان
چيز ديگرى غير از كشتن بود جمله(وَ إِنَّا فَوْقَهُمْ
قاهِرُونَ) آن موقعيتى را كه مىبايست داشته باشد نمىداشت.
[فرعون، هم
مدعى خدايى بوده و هم خدايانى را مىپرستيده است]
و اينكه
گفتند:(وَ يَذَرَكَ وَ آلِهَتَكَ) تاكيد در تحريك وى
بر قتل ايشان است، و معنايش اين است كه: اى فرعون! اين شخص علاوه بر فسادى كه او و
قومش در زمين انگيختهاند زير بار پرستش تو و خدايانت هم نرفتهاند. از اين جمله
به خوبى بر مىآيد كه فرعون هم ادعاى الوهيت مىكرده و مردم را به پرستش خود
مىخوانده و هم خودش[1] خدايانى
براى خود داشته و آنها را مىپرستيده. تاريخ هم اين معنا را در باره پارهاى از
امتهاى گذشته اثبات كرده، از آن جمله نقل شده كه در روم و ممالك ديگر، مردم، بزرگ
خانواده و رؤساى قبائل و عشاير را مىپرستيدند، و آن بزرگان و رؤسا هم، پدران
نخستين و بتها را پرستش مىكردهاند.
و نيز در
تاريخ دارد كه بعضى از بتپرستان براى بتهايى كه مىپرستيدند بتها و ارباب ديگرى
قائل بودند، و معتقد بودند كه بتهاى مورد پرستش آنان آن بتها را مىپرستند، از
آن جمله پدر و مادر را رب خود مىدانستند و براى پدر و مادر ارباب ديگرى قائل
بودند.
اين آن چيزى
است كه از جمله مورد بحث به دست مىآيد، الا اينكه از كلامى كه فرعون با قوم خود
داشته و قرآن از او چنين حكايت مىكند:(أَنَا رَبُّكُمُ
الْأَعْلى)[2] و همچنين از
[1] الدر المنثور ج 3 ص 107 و تفسير قمى ج 1 ص 237 و تفسير قرطبى
ج 7 ص 262
[2] من بزرگترين پروردگار شمايم. سوره نازعات آيه 24
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 8 صفحه : 284