تاكيد مى‌كند.

(وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ...) بعضى از قراء كلمه اول آيه را أن به فتح همزه و با تشديد و بدون تشديد قرائت كرده‌اند و گويا مدخول آن را عطف بر محل‌(أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً) گرفته‌اند. بعضى ديگر آن را به كسر همزه قرائت كرده‌اند كه بنا بر اين قرائت، جمله مدخول آن جمله‌اى مستانفه خواهد بود.

از ظاهر سياق آيه چنين برمى‌آيد كه مضمون اين آيه، يكى از همان وصيت‌هايى است كه خداوند رسول گرامى خود را مامور به خواندن آن بر مردم فرموده، و لازمه اين مطلب اين است كه جمله‌(وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ) متعلق غرض اصلى نباشد، چون غرض اصلى متعلق به بيان كليات دين بود كه در دو آيه قبل بيان شد، پس ايراد اين جمله وجهى ندارد مگر اينكه مقدمه و زمينه چينى باشد براى جمله‌(وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ) هم چنان كه همين جمله نيز توطئه و زمينه است براى جمله‌(فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ). مقصود اصلى از آيه مورد بحث اين است كه بفرمايد: شما از راه خدا متفرق مشويد و در آن اختلاف راه مياندازيد. و بنا بر اين، سياق اين آيه سياق آيه شريفه‌(شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى‌ وَ عِيسى‌ أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ)[1] است. پس اگر بعد از گفتن اينكه اين وصايا صراط مستقيم من است و اختصاص به دين معينى ندارد مجددا امر كرد به اقامه دين، در حقيقت خواست تا زمينه كلام را براى نهى از تفرقه در دين فراهم سازد.

بنا بر اين، معناى آيه چنين مى‌شود: علاوه بر محرماتى كه گفته شد يكى ديگر از محرمات اين است كه اين صراط را كه اختلاف و تخلف پذير نيست واگذاشته و راههاى ديگر را پيروى كنيد، چون اين عمل شما را از راه خدا متفرق مى‌سازد و در ميان شما ايجاد اختلاف مى‌نمايد، و سرانجام باعث مى‌شود كه از صراط مستقيم خدا يكسره بيرون شويد.

مقتضاى ظاهر سياق اين است كه مقصود از: صراطى- راه من صراط رسول خدا و دين او باشد چون آن جناب است كه مامور شده اين تكاليف را به مردم برساند هم چنان كه فرمود:

(قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ‌)- بگو بياييد تا براى شما بخوانم پس گوينده و بيان كننده تكاليف مذكور رسول خدا 6 است، و خداى تعالى در اين سياق مقام غيبت را دارا است، هم چنان كه فرموده: (فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ‌)- كه بيم آن مى‌رود شما را از

[1] سوره شورى آيه 13