شده، چون بطور كلى اصول شرايعى كه در مدينه بطور تفصيل نازل شده در مكه بطور اجمال نازل گرديده است، مثلا در آيات مكى به طور اجمال فرموده:( قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ‌) - تا آنجا كه مى‌فرمايد- (وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ )[1].

[مراد از نهى از اسراف در:(وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ)]

و اينكه فرمود: و لا تسرفوا معنايش اين است كه در استفاده از اين ميوه‌ها و غلات از آن حدى كه براى معاش شما صالح و مفيد است تجاوز مكنيد، درست است كه شما صاحب آن هستيد و ليكن نمى‌توانيد در خوردن آن و بذل و بخشش از آن زياده روى كنيد، و يا در غير آن مصرفى كه خدا معين نموده به كار بزنيد مثلا در راه معصيت خدا صرف نماييد. و همچنين فقيرى كه از شما مى‌گيرد نمى‌تواند در آن اسراف نموده مثلا آن را تضييع كند. پس آيه مطلق و خطاب آن شامل جميع مردم است چه مالك و چه فقير. و اينكه بعضى گفته‌اند: خطاب آيه مختص به مالك آن اموال است. و همچنين اينكه بعضى ديگر گفته‌اند: خطاب تنها متوجه زمامدارى است كه صدقات را از صاحبان اين اموال مى‌گيرد. و همچنين اينكه بعضى گفته‌اند: معنايش اين است كه ميوه‌ها را قبل از چيدن مخوريد تا در نتيجه حق فقرا را كم كنيد.

و نيز اينكه عده‌اى ديگر گفته‌اند: معناى آيه اين است كه از دادن مقدار واجب كوتاهى مكنيد.

و يا گفته‌اند معنايش اين است كه: اين اموال را در راه معصيت صرف مكنيد، صحيح نيست، و با اطلاق آيه و سياق آن نمى‌سازد.

(وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً ...) حموله به معناى چارپايان بزرگسال است، و از اين جهت آنها را حموله مى‌خوانند كه طاقت برداشتن حمل (بار) را دارند. و فرش به معناى خردسالان آنها است، و وجه اين تسميه يا اين است كه از كوچكى مانند فرش زمينند، و يا اين است كه مانند فرش لگد مى‌شوند. امر در جمله‌(كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ) نيز مانند امر قبلى تنها براى اباحه خوردن و امضاى حكم عقل به اباحه آن است.

و معناى اينكه فرمود:(وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ) اين است كه: شما در اين امرى كه خداوند اباحه آن را تشريع كرده راه پيروى شيطان را پيش مگيريد، و پا در جاى پاى او نگذاريد و حلال خدا را حرام مكنيد. در سابق نيز گذشت كه پيروى خطوات شيطان معنايش همين تحريم حلال است بدون علم.

[1] بگو بياييد تا براى شما بگويم و بشمارم آن چيزهايى را كه پروردگار شما بر شما حرام كرد ... و نزديك فواحش مشويد، چه ظاهر و چه علنى آن و چه پنهانى آن. سوره انعام آيه 151