براى پروردگار خويش همتا مى‌گيرند پيروى مكن (150).

بيان آيات [بيان آيات شريفه، كه متضمن احتجاج عليه مشركين در مورد قربانى كردن فرزندانشان در برابر بت‌ها، و بعض احكام در مورد خوردنى‌ها، مى‌باشد]

اين آيات عليه مشركين در باره عده‌اى از احكام حلال و حرام كه در خوردنيها ميان مشركين داير بوده احتجاج نموده حكم خدا را در آنها بيان مى‌كند.

(وَ جَعَلُوا لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَ الْأَنْعامِ نَصِيباً ...) كلمه ذرء به معناى ايجاد بر وجه اختراع است، و گويا معناى اصليش ظهور بوده. و كلمه حرث به معناى زراعت است. و اينكه فرمود: بزعمهم: به خيال‌شان يك نوع تنزيه است و معناى سبحانه را كه در آيه‌(وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَداً سُبْحانَهُ)[1] است افاده مى‌كند، و زعم در لغت عرب به معناى اعتقاد است، و ليكن غالبا در اعتقاداتى استعمال مى‌شود كه مطابق با واقع نباشد.

و اگر در جمله‌(وَ هذا لِشُرَكائِنا)، شركا را به مشركين نسبت داده براى اين است كه قائلين به شركا همان مشركين بودند، ايشان چنين خدايانى را اثبات نموده به آنها اعتقاد مى‌ورزيدند، پس اين اطلاق نظير ائمة الكفر و ائمتهم و اولياؤهم است.

بعضى ديگر گفته‌اند: اطلاق مزبور از اين باب نيست، بلكه از اين جهت است كه مشركين خدايان خود را شريك در اموال خود مى‌دانستند، و مقدارى از اموال خود را در راه آنها خرج مى‌كردند.

به هر تقدير، مجموع دو جمله مورد بحث يعنى جمله:(هذا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ) و جمله‌(هذا لِشُرَكائِنا) از باب تفريع تفصيل بر اجمال است، قبلا بطور اجمال فرموده بود: از آفريده‌هاى خدا بهره و سهمى براى خدا قرار دادند و سپس آن را تفسير نموده و بطور تفصيل فرمود: پس گفتند: اين براى خداى عالم و اين براى خدايان ما و بدين وسيله زمينه را براى بيان حكم ديگرى نيز فراهم نمود، و آن حكم اين بود كه مى‌گفتند: آنچه كه سهم شركا است به خدا عايد نمى‌شود، و ليكن آنچه كه سهم خدا است به شركا هم مى‌رسد .

و چون اين حكم علاوه بر اينكه از اصل باطل و افتراى به خدا است توهين به خداى تعالى و ساحت او را كوچكتر از جانب بت‌ها دانستن است، لذا خداى تعالى با جمله‌(ساءَ ما يَحْكُمُونَ) آن را تقبيح فرمود.

[1] و گفتند: رحمان فرزند اتخاذ كرده، منزه است خدا. سوره انبيا آيه 26