جمله‌(إِنَّ الَّذِينَ يَكْسِبُونَ الْإِثْمَ سَيُجْزَوْنَ بِما كانُوا يَقْتَرِفُونَ) نهى قبلى را تعليل نموده از مخالفت آن مى‌ترساند.

[خطاب به مؤمنين كه اگر در خوردن مردار، از مشركين پيروى كنند در زمره آنان قرار خواهند گرفت‌]

(وَ لا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ) نهى در اين جمله مقابل امرى است كه در جمله‌(فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ) بود. جمله‌(وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ ...) نيز نهى مزبور را تعليل نموده تثبيت مى‌كند. و تقدير جمله و انه لفسق در حقيقت چنين است: خوردن از گوشت ميته و گوشتى كه در هنگام ذبحش اسم خدا بر آن برده نشده فسق است، و هر فسقى اجتنابش واجب است پس اجتناب از خوردن چنين گوشتى نيز واجب است .

و اما جمله‌(وَ إِنَّ الشَّياطِينَ لَيُوحُونَ إِلى‌ أَوْلِيائِهِمْ لِيُجادِلُوكُمْ) اين جمله رد آن سخنى است كه مشركين به دهان مؤمنين انداخته و جواب شبهه‌اى است كه به ذهن مؤمنين القا كرده بودند، و آن اين بود كه: چطور حيوان ذبح شده بدست شما حلال است و اما حيوانى كه خدا آن را كشته خوردنش حرام؟ جواب مى‌دهد: اين سخن از چيزهايى است كه شيطان به دلهاى اولياى خود (مشركين) القا مى‌كند، زيرا بين اين دو قسم گوشت فرق هست، يكى خوردنش فسق است و آن ديگرى نيست، خدا خوردن ميته را حرام كرده و آن ديگرى را نكرده، زيرا در بين محرمات الهى اسمى از حيوان تذكيه شده برده نشده است.

و اما جمله‌(وَ إِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ) اين جمله تهديد مى‌كند مخالفت كنندگان را به خروج از ايمان، و معنايش اين است كه: اگر شما مشركين را در خوردن از گوشت ميته اطاعت كنيد شما نيز مانند ايشان مشرك خواهيد شد. حال يا از اين جهت كه قائل به سنت مشركين شده‌اند، و يا از اين جهت كه با اطاعت ايشان از اولياى ايشان مى‌شوند، هم چنان كه فرموده:(وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ)[1].

اينكه اين جمله، يعنى جمله‌(وَ إِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ) در ذيل نهى از خوردن گوشت مردار واقع شده نه در ذيل امر به خوردن گوشتى كه اسم خدا بر آن برده شده خود دليل بر اين است كه غرض مشركين از جدالى كه با مؤمنين داشتند اين بوده كه مؤمنين گوشت مردار را هم بخورند نه اينكه گوشت تذكيه شده را نخورند.

[1] و كسى كه از شما دوست بدارد ايشان را او از ايشان خواهد بود. سوره مائده آيه 51