نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 441
پارهاى از مفسرين
گفتهاند: لفظ ان كه در جمله(أَنَّها إِذا جاءَتْ ...) است به
معناى لعل- شايد مىباشد. و ليكن اين حرف صحيح نيست، براى اينكه آمدن
اين لفظ به اين معنا به فرضى كه در كلام عرب ديده شده باشد بسيار كم است، و
نمىتوان كلام خداى تعالى را حمل بر آن نمود.
(وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ كَما لَمْ يُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ
مَرَّةٍ ...) ظاهر سياق چنين مىرساند كه اين جمله عطف بر جمله(لا يُؤْمِنُونَ) باشد و در حقيقت تفسير و بيان ايمان نياوردن مشركين است.
و مراد از اينكه فرمود(أَوَّلَ مَرَّةٍ) دعوت قبل از نزول
اين آيات است كه قهرا آن دعوت بعد از نزول اين آيات دعوت دومى مىشود.
و معناى آيه
اين است كه: به فرضى هم كه آيه و معجزهاى براى آنان نازل شود ايمان نمىآورند،
براى اينكه ما دلهاى ايشان را واژگونه مىكنيم ديگر با چنين دلهايى نخواهند توانست
آن طور كه بايد تعقل كنند، و همچنين چشمهايشان را منقلب مىسازيم ديگر آن طور كه
بايد نمىتوانند ببينند، و در نتيجه به آن آيهاى كه پيشنهاد نزولش را مىكنند
ايمان نخواهند آورد، هم چنان كه به آيات قرآنى بار اول ايمان نياوردند. ما آنها را
در طغيان و نافرمانيشان وامىگذاريم تا هم چنان در وادى حيرت و سرگردانى باقى
بمانند. اين آن معنايى است كه از ظاهر سياق آيه استفاده مىشود.
مفسرين ديگر
معانى و اقوال عجيب و غريب ديگرى براى آيه ذكر كردهاند كه چون فايدهاى در نقل
آنها نيست از ايراد آن خوددارى گرديد، و طالبين را به كتب تفسيرى كه مظان آن اقوال
است حواله مىدهيم.(وَ لَوْ أَنَّنا نَزَّلْنا إِلَيْهِمُ
الْمَلائِكَةَ وَ كَلَّمَهُمُ الْمَوْتى ...) اين آيه بيان ديگرى
است براى جمله(إِنَّمَا الْآياتُ عِنْدَ اللَّهِ) و اينكه
ادعاى مشركين كه مىگويند:(لَئِنْ جاءَتْهُمْ آيَةٌ
لَيُؤْمِنُنَّ بِها) ادعا و وعده دروغ است كه جهل به عظمت
پروردگار آنان را به چنين دروغپردازيها وادار كرده، اين نابخردان خيال كردهاند
كه آيه و معجزه، ايمان را در دل آنان ايجاد مىكند و دل آنان را براى قبول ايمان
قابل و مستعد مىسازد، و حال آنكه اين كار بستگى به مشيت پروردگار دارد.
بنا بر اين،
سياق آيه دلالت دارد بر اينكه به منظور اختصار در كلام چيزى حذف شده، و تقدير آن
اين است كه: اگر ما پيشنهاد مشركين را مىپذيرفتيم و آيات عجيب و غريب براى آنان
نازل مىكرديم، حتى اگر ملائكه را به چشم آنان درمىآورديم و يا مردهها را
برايشان زنده مىكرديم و آنان با مردههاى خود حرف مىزدند، و مردهها به صدق دعوت
ما شهادت
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 441