به اينكه غير مرد پيغمبر نمى‌شود، هم چنان كه خالى از اشعار به اين معنى هم نيست كه اين تغيير شكل به طور انقلاب ماهيت ملكى به ماهيت بشرى نيست، بلكه به طور تمثل بصورت انسانى است. اين بود خلاصه كلام ما در اين آيه.

غالب مفسرين آن را چنين توجيه كرده‌اند كه چون پيشنهاد كنندگان مردمانى فرو رفته در ماديات بودند و ممكن نبود بتوانند فرشته را به صورت اصلى خود ببينند، از اين رو اگر خدا مى‌خواست درخواستشان را قبول كند، ناگزير او را به صورت بشرى تمام عيار درمى‌آورد، و باز همان شبهه‌اى كه در امر رسول بشرى داشتند در بين مى‌آمد، و از اين پيشنهاد چيزى عايدشان نمى‌شد.

ليكن اين توجيه صحيح نيست زيرا بفرضى هم كه قبول كنيم كه انسان عادى توانايى ديدن فرشتگان را در صورت اصليشان ندارد و استناد كنيم به امثال آيه‌(يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلائِكَةَ لا بُشْرى‌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِينَ)[1] الا اينكه بنا بر اين توجيه، جواب، جواب صحيحى نخواهد بود، زيرا همانطورى كه خداوند مى‌تواند به انبياى خود قدرت ديدار جبرئيل را در صورت اصليش عنايت كند،- همانطور كه در روايات فريقين (شيعه و سنى) وارد است كه پيغمبر 6 جبرئيل را دو بار در صورت اصليش ديد- مى‌تواند ساير مردم را هم چنين قدرتى بدهد، تا آنان هم ملائكه را ببينند، و به آنان ايمان بياورند، محذور خلاف حكمت هم لازم نمى‌آيد، مگر همان مساله الجاء و سلب اختيارى كه گفتيم آيه دلالت بر رفع آن دارد، و گرنه ديدن ملائكه محال نيست، چنان كه بقاى شبهه را هم نبايد محذور دانست، زيرا براى خدا مقدور هست كه ملائكه‌اى را كه به صورت بشر نازل كرده معرفى كند، و مردم به فرشته بودن آنان اطمينان و يقين پيدا كرده و ايمان بياورند، هم چنان كه خود پروردگار در داستان ابراهيم و لوط (ع) خبر داده كه اندكى پس از ديدن ملائكه، ايشان را شناختند و در امر آنان ترديد نكردند.

و نيز در داستان مريم خبر داده كه وى روح القدس را ديد و شناخت و در او ترديد نكرد، بنا بر اين چرا جايز نباشد كه ساير مردم هم مثل انبياء، ملائكه را در قالب بشر ببينند و يقين هم بكنند؟ آيا جز محذورى كه ما گفتيم كه لازمه ديدن ملائكه، ابراهيم شدن همه مردم و محو غرائز و فطريات آنان و تبديل نفوس بشر به نفوس طاهره قادسه است محذور ديگرى در كار است؟ نه. تنها همين محذور الجاء است كه باعث از بين رفتن موضوع امتحان مى‌شود و اين دو

[1] روزى كه ملائكه را مى‌بينند در آن روز( مرگ) بشارتى براى مجرمين نيست. سوره فرقان آيه 22