نعمت و امنيت و علم و قدرت و هزاران امثال آن را به او افاضه كرده، و او در بقاى خود از هر جهت بستگى و تعلق به پروردگار خود دارد، و يكى از فطريات بشر همين است كه حوائج خود را و آن كسى را كه حوائجش به دست او برآورده مى‌شود، دوست بدارد، و حتى هيچ سوفيست و شكاكى هم در اين معنا شك و ترديد ندارد كه سبب پرستش پروردگار همانا دوست داشتن او است، به خاطر جلب منفعت يا دفع ضرر و يا هر دو.

هم چنان كه برائت و بيزارى از ربوبيت چيزى كه بقاء ندارد، نيز از فطريات اوليه بشر است. و اگر طغيان غريزه حرص و يا شهوت نظر او را متوجه لذت‌هاى فانى نموده و او را از تامل و دقت در اينكه اين لذت بقايى ندارد، باز بدارد، در حقيقت انحراف از فطرت بوده مانند طغيان حرارت غريزى تب كه بيمارى محسوب مى‌شود. لذا قرآن كريم هم در مذمت دنيا و بر حذر داشتن مردم از اينكه فريفته آن شوند، تمسك به همين فانى بودن آن كرده. و از آن جمله فرموده است:(إِنَّما مَثَلُ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ حَتَّى إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّيَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَيْها أَتاها أَمْرُنا لَيْلًا أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِيداً كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ)[1] و نيز فرموده:

(ما عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ)[2] و همچنين فرموده است:(وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَ أَبْقى‌)[3].

منظور ابراهيم (ع) هم از اينكه فرمود:(لا أُحِبُّ الْآفِلِينَ) همين بوده كه به قوم خود بفهماند، چيزى كه براى آدمى باقى نمى‌ماند و از انسان غايب مى‌شود، لياقت اين را ندارد كه آدمى به آن دل ببندد و آن را دوست بدارد، و آن پروردگارى كه آدمى پرستش مى‌كند بايد كسى باشد كه انسان به حكم فطرت ناگزير باشد، دوستش بدارد. پس نبايد چيزى باشد كه دستخوش زوال گردد. و بنا بر اين، اجرام فلكى كه دستخوش غروب مى‌شوند، شايستگى ندارند كه اسم رب بر آنها اطلاق شود و به طورى كه ملاحظه مى‌كنيد اين كلام برهانى است كه‌

[1] محققا مثل زندگى دنيا مانند آبى است كه آن را از آسمان نازل كرديم و سبزه‌هاى زمين از آنچه كه مردم و چهارپايان از آن مى‌خورند با آن( آب) آميخته شد تا زمانى كه زمين زينت خود را گرفت و زيور پوشيد و اهل آن گمان بردند كه قدرتى بر آن دارند. شبانه يا روزانه، امر ما رسيده پس او را درو شده قرار داديم، مانند اينكه ديروز نبود. سوره يونس آيه 24

[2] آنچه در دست شما است از بين مى‌رود و آنچه نزد خداى تعالى است باقى مى‌ماند. سوره نحل آيه 96

[3] و آنچه در نزد خدا است بهتر و پايدارتر است. سوره شورى آيه 36