جارى ساختيم (تحت تسلطشان قرار داديم)، پس وقتى گناه را از حد گذراندند هلاكشان كرديم و بعد از آنان امت ديگرى خلق كرديم (6).

و اگر نازل مى‌كرديم بر تو مكتوبى در كاغذى به طورى كه قوم تو با دست خود آن را لمس مى‌كردند باز هم كسانى كه كافر شدند مى‌گفتند اين نيست مگر سحرى آشكار (7).

و گفتند چرا فرشته‌اى بر محمد نازل نشد؟ اگر فرشته‌اى نازل مى‌كرديم كار يكسره مى‌شد و ديگر مهلت داده نمى‌شدند (8).

و ما اگر رسول را فرشته‌اى قرار مى‌داديم ناگزير او را هم به صورت مردى مى‌فرستاديم، و هر آينه بر آنها مشتبه مى‌كرديم چيزى را كه بر خود و مردم مشتبه مى‌كنند (9).

و به تحقيق كه پيغمبرانى قبل از تو نيز استهزاء شدند، و در نتيجه عذابى كه انبيايشان آنان را از آن بيم ميدادند، برايشان نازل گرديد و كيفر استهزاءشان را چشيدند (10).

بگو برويد و در زمين سير كنيد آن گاه ببينيد سرانجام امت‌هايى كه پيغمبر خود را تكذيب كردند چگونه بوده است (11).

بيان آيات‌

اين آيات اشاره است به تكذيب مشركين و كفار و پافشاريشان در انكار حق و استهزاء شان به آيات خداوند سبحان، و نيز موعظه و انذار و جوابى است بر پاره‌اى از ياوه‌هايى كه در انكار حق صريح به هم بافتند.

(وَ ما تَأْتِيهِمْ مِنْ آيَةٍ مِنْ آياتِ رَبِّهِمْ إِلَّا كانُوا عَنْها مُعْرِضِينَ) اين آيه اشاره است به طبيعت استكبار كه در دلهاى كفار رسوخ كرده، پس در نتيجه از آيات دال بر حق و حقيقت اعراض نموده‌اند، و چنان شده‌اند كه ديگر به هيچ آيه‌اى از آيات التفات نمى‌كنند، آرى، وقتى اصل را كه حق است انكار كردند آيات دال بر آن را آسانتر تكذيب مى‌كنند، چنان كه فرموده:(فَقَدْ كَذَّبُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جاءَهُمْ).

(فَسَوْفَ يَأْتِيهِمْ أَنْباءُ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ) اين تخويف و انذار براى اين است كه استهزاء به آيات پروردگار استهزاء به حق است، و حق چيزى است كه خواه ناخواه روزى ظهور مى‌كند، و از مرحله نبا (خبر) تجاوز نموده و به مرحله خارج و عيان مى‌رسد، هم چنان كه فرموده:(وَ يَمْحُ اللَّهُ الْباطِلَ وَ يُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ)[1] و نيز فرموده:(يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ، هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‌ وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ)

[1] و خداوند نابود مى‌سازد باطل راى و محقق مى‌كند حق را. سوره شورى آيه 24