30- 45 سوره روم و آيات بسيار ديگرى است كه همه از وقوع عذاب‌هايى خبر مى‌دهند كه امت به جرم انجام گناهانش دچار آن شده و سپس عنايت الهى شامل حالش مى‌گردد. و معلوم است كه گناهان گذشتگان اين سوء عاقبت را براى امت به بار آورده و آيندگان را گرفتار مى‌سازد.

البته بايد دانست كه اين بحث شايسته دقت و تدبر بيشترى است، ليكن با كمال تاسف مفسرين و اهل بحث وقتى به اينگونه آيات مى‌رسند با اينكه عده آنها در قرآن بسيار و از نظر ارتباطى كه با سعادت دنيا و آخرت امت دارد، داراى اهميتى فراوان است با اين حال در اطراف آن بحث ننموده و سرسرى مى‌گذرند.

(وَ إِذا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ) راغب در مفردات خود مى‌گويد: خوض در لغت به معناى در آب داخل شدن و از آن عبور كردن است، و به طور استعاره در ساير امور هم استعمال مى‌شود، و در قرآن بيشتر در امورى استعمال شده كه دخول در آن زشت و مذموم است از قبيل غور در باطل و ذكر آيات حق پروردگار و استهزاء نسبت به آن.[1] و مراد از اينكه فرمود: از آنان اعراض كن، اين است كه با آنان در عمل‌شان شركت نكرده و اگر در ميان آنان است، از ايشان جدا شود يا به نحو ديگرى اعراض نمايد. و اينكه نهى از شركت را مقيد به:(حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ) نمود براى اين بود كه دلالت كند بر اينكه مطلق مشاركت و همنشينى با آنان مورد نهى نيست، و مجالستى كه غرض از آن پيروى و يا اقامه حق و يا دعوت به آن بوده باشد جايز است، تنها مجالستى مورد نهى است كه در آن مجالست خوض در آيات خداوند بشود.

از اينجا به خوبى معلوم مى‌شود كه در اين كلام نوعى ايجاز حذف‌[2] به كار رفته و تقدير آن چنين است: و اذا رأيت الذين يخوضون فى آياتنا يخوضون فيها فاعرض عنهم- وقتى كسانى را كه در آيات ما خوض و استهزاء مى‌كنند، مى‌بينى كه مشغول خوض كردن هستند، از آنان اعراض كن و جمله‌اى كه شبيه جمله صله (يخوضون) است از جهت اينكه حاجتى به ذكر آن نبوده، حذف شده است. و اما معناى آيه اين است كه: وقتى مى‌بينى اهل‌

[1] مفردات راغب ص 161

[2] ايجاز حذف، آن است كه برخى از كلام را اختصارا حذف كنند.