نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 146
بنا بر اين مراد از
اينكه در آيه مورد بحث فرمود: حساب آنان بر تو و حساب تو بر آنان
نيست ، اين است كه از تو برنمىآيد و توان آن را ندارى كه حساب آنان را رسيده
و كيفر و پاداششان دهى، پس نمىتوانى كسانى را كه رفتارشان خوشايند تو نيست، و يا
از همنشينى آنان كراهت دارى از خود برانى، چنان كه شان آنان نيست كه حسابدار اعمال
تو باشند، و تو از ترس اينكه مبادا مورد اعتراضشان واقع شوى و تو را به وجه بدى
كيفر كنند و يا از ترس اينكه مبادا از نخوت و غرورى كه دارند از تو بدشان بيايد،
از آنان فاصله گرفته و طردشان نمايى.
از اين روى
هر كدام از دو جمله ما عليك ... و ما عليهم ... معناى
مستقلى را مىرسانند.
و نيز ممكن
است از جمله(ما عَلَيْكَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ)، استفاده
تحمل حساب شود، يعنى بخواهد بفرمايد: سنگينى و وزر و وبال اعمال زشت آنان بر تو
نيست، تا هر چه بيشتر گناه كنند، تو بيشتر ناراحت شوى.
اين نكتهاى
است كه از لفظ على استفاده مىشود، زيرا اين كلمه، اشاره دارد به
اينكه گناه براى مرتكبش و يا هر كسى كه وزر آن را به دوش بگيرد، داراى سنگينى است،
بنا بر اين، اينكه در دنبالهاش فرمود:(وَ ما مِنْ حِسابِكَ عَلَيْهِمْ
مِنْ شَيْءٍ) با اينكه نيازى به ذكر آن نبود و معناى مزبور بدون آن هم
تمام بود براى اين بوده است كه همه احتمالاتى كه به ذهن مىرسد ذكر شده و برابرى
هر دو طرف كلام، با هم تاكيد شده باشد.
و نيز ممكن
است كسى بگويد: مجموع اين دو جمله كنايه است از اينكه بين رسول اللَّه 6 و بين
آنان از جهت حساب ارتباطى نيست.
بعضىها هم
گفتهاند: مراد از حساب، حساب رزق است نه حساب اعمال، و منظور اين است كه حساب رزق
آنان بر تو نيست، خداوند روزىشان داده و حساب روزىشان هم با او است و جمله(وَ ما مِنْ حِسابِكَ عَلَيْهِمْ ...) تنها براى تاكيد همين معنا است،
چنانچه در وجه قبلى هم گذشت، و اين دو وجه را گر چه ممكن است به نحوى توجيه نموده
و ليكن وجه مورد قبول، همان وجه اول است.
(فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُونَ مِنَ الظَّالِمِينَ) دخول در جماعت
ظالمين متفرع بر طرد كسانيست كه پروردگار خود را مىخوانند، بنا بر اين، رعايت نظم
كلام به حسب طبعى كه دارد اقتضا مىكرد كه جمله(فَتَكُونَ
مِنَ الظَّالِمِينَ) متفرع بر جملهاى شود كه در اول آيه است،
يعنى جمله(وَ لا تَطْرُدِ الَّذِينَ ...).
و ليكن از
آنجايى كه بين اين جمله و جمله اول آيه، فاصله زيادى افتاده است از اين
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 7 صفحه : 146