نزديك‌تر و اميد ايمان آوردنشان بيشتر است، بنا بر اين، آيه شريفه مورد بحث و ساير آياتى كه امر عمومى به انذار مى‌كند، روى هم يك معنا را افاده مى‌نمايند. و آن اين است كه عموم مردم را انذار كن و ليكن كسانى را كه از قيامت مى‌هراسند، بيشتر.

در اين آيه ولايت و شفاعت را به طور كلى از غير خدا نفى مى‌كند و در آيات ديگرى آن را مقيد به اذن خدا مى‌نمايد، مثلا مى‌فرمايد:(مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ)[1] و مى‌فرمايد:(وَ لا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى‌)[2] و نيز مى‌فرمايد:(وَ لا يَمْلِكُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الشَّفاعَةَ إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ)[3].

و اگر در آيه مورد بحث، شفاعت را بدون استثناء نفى كرده، از اين جهت بوده كه خطاب متوجه كسانى است كه اگر مى‌گفتند: بت‌ها داراى ولايت و شفاعتند، اين ولايت را به اذن خدا براى بت قائل نبودند، و راهى هم به اثبات آن و اعتقاد به آن نداشتند، براى اينكه اثبات اذن، در شفاعت و ولايت براى بت‌ها محتاج به علم و داشتن دليل است، و علم به چنين مطالب احتياج به وحى و نبوت دارد، و مشركين قائل به نبوت نبودند. خواهيد گفت پس مشركين در باره بت‌ها قائل به چه مزيتى بودند؟ جواب اين است كه گويا ولايت و شفاعتى را كه براى بت‌ها قائل بودند، از اين باب بوده كه مى‌گفتند مساله ولايت و شفاعت نه بخاطر وجود كمال و فضيلتى در بت‌ها و يا اذنى از خدا است، بلكه خود به خود و بر حسب ضرورت و طبع درست شده است، و مثل اينكه معتقد بوده‌اند كه موجودات و مخلوقات قوى طبعا يك نوع اختيار و حق تصرفى در موجودات ضعيف دارند، و لو اينكه خداى سبحان هم اذن نداده باشد، و يا معتقد بوده‌اند: همين كه خداوند بعضى از موجودات را قوى آفريده اين خود اذن تكوينى در تصرف آنها در موجودات ضعيف است.

[وجه اينكه در جمله:(لَيْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِيٌّ وَ لا شَفِيعٌ) شفاعت، بدون استثناء، نفى شده است.]

و خلاصه اشكال اين است كه چرا در آيه مورد بحث، مانند موارد ديگر قرآن، بعد از گفتن‌(لَيْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِيٌّ وَ لا شَفِيعٌ) نفرمود: الا باذنه و خلاصه جوابش هم اينكه مشركين معتقد بودند كه: بت‌ها اوليا و شفعاى خدايند، و اين ولايت و شفاعت بت‌ها را مقيد

[1] كيست در درگاه او كه بدون اذنش شفاعت كند؟. سوره بقره آيه 255

[2] و شفاعت نمى‌كنند مگر براى كسانى كه خدا راضى به وساطت براى آنان است. سوره انبيا آيه 28

[3] كسانى را كه مشركين جز خدا عبادت مى‌كنند مالك شفاعت نيستند، مگر آنان كه به حق شهادت مى‌دهند و دانايان هستند. سوره زخرف آيه 86