نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 289
و نزديكان است حالا يا وصف است از براى
كلمه الذين يا بدل است از آن.
مفسرين را در
تركيببندى اجزاى اين آيه وجوه و صور بسيارى است، به طورى كه اگر آن وجوه را براى بدست
آوردن معناى همه آيه در يكديگر ضرب كنيم از صد صورت تجاوز مىكند. زجاج- بطورى كه
نقل مىكنند- گفته است: اين آيه از مشكلترين آيات قرآن است از جهت تركيببندى.
و اين معناى
كه ما براى آيه كرديم معنايى است كه بخوبى و بدون هيچ زحمت و پيچيدگى در فهم از
سياق آيه بدست مىآيد، و لذا ما از شمردن آن محتملات و وجوه خوددارى مىكنيم، زيرا
مىبينم شمردن و تكرار آنها جز تحير و مبهم ساختن الفاظ آيه ثمرهاى ندارد، و اگر
كسى طالب باشد كه به آن وجوه اطلاع پيدا كند بايد به جزء هفتم از تفسير روح البيان
تاليف آلوسى و مجمع البيان و تفسير رازى و ساير تفاسير مشروحه مراجعه كند.
(فَيُقْسِمانِ بِاللَّهِ) اين جمله تفريع است بر جمله(فَآخَرانِ يَقُومانِ مَقامَهُما ...) و نتيجهاى است از اين مقدمه. يعنى لا
جرم دو شاهد ديگر كه از اولياى ميت هستند قائم مقام آن گواهان مىشوند.(لَشَهادَتُنا) چنين سوگند ياد كنند: كه شهادت ما بر دروغ و خيانت آنان(أَحَقُّ مِنْ شَهادَتِهِما) به حق نزديكتر است از شهادت دروغىشان و
ادعايشان بر امر وصيت(وَ مَا اعْتَدَيْنا) و ما در اين شهادتى
كه بر خلاف شهادت آنان مىدهيم بناى تعدى نداريم، چون اگر بناى تعدى داشته باشيم(إِنَّا إِذاً لَمِنَ الظَّالِمِينَ) محققا و بى شك از ستمكاران خواهيم
بود.
(ذلِكَ أَدْنى أَنْ يَأْتُوا بِالشَّهادَةِ عَلى وَجْهِها أَوْ يَخافُوا أَنْ
تُرَدَّ أَيْمانٌ بَعْدَ أَيْمانِهِمْ ...) اين آيه شريفه در
مقام بيان حكمت تشريع است، و آن اين است كه اين حكم به اين ترتيبى كه خداى تعالى
مقرر داشته براى رسيدن به واقع نزديكترين راه است به احتياط و هم به اينكه شهود
در شهادت خود تعدى نكنند و بترسند از اينكه مشتشان باز شده و شهادتشان بعد از قبول
رد شود.
آرى، انسان
داراى هواى نفسى است كه دائما او را دعوت مىكند به اينكه از هر چيزى كه برايش
ميسور است كام دل بگيرد، و آنچه را كه هوس مىكند مرتكب شود، چه اينكه هوسرانى
مشروع باشد و چه نامشروع، چه عدالت باشد و چه ظلم و تجاوز به حق ديگران و غلبه بر
آنان. انسان طبعا چنين است، مگر اينكه مانعى در كار خود ببيند كه او را از اين
تجاوزات باز دارد، و قوىترين موانع نفسانى همانا ايمان به خدايى است كه برگشت
همه
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 289