نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 190
(وَ أَحْسِنْ كَما أَحْسَنَ اللَّهُ
إِلَيْكَ)[1] احسان به
همين معنا است، كما اينكه در آيه مورد بحث به معناى اول است، به اين بيان كه تقواى
دينى تنها با ايمان به خدا و تصديق به حقانيت دين و بدون ايمان تفصيلى به يك يك
احكام آن، حقش آن طور كه بايد ادا نمىشود، زيرا رد كردن و نپذيرفتن يكى از احكام
دين در حقيقت رد كردن اصل دين است، و اين ايمان تفصيلى هم وقتى در اداى حق تقوا
كفايت مىكند كه توأم با عمل به آن احكام و به هر چه كه از فعل و ترك اقتضا دارند
بوده باشد، و اين جرى عملى هم از راه انقياد باشد، نه از روى نفاق، پس بر كسى كه
بخواهد براى آخرت خود توشه تقوا فراهم كند واجب است كه ايمان به خدا آورده و عمل
صالح كند، و نيز به رسول خدا 6 در يك يك احكامى كه آورده ايمان بياورد، و علاوه
در تمامى اين مراحل سلوكش بر سبيل احسان باشد.
[سبب
اينكه تقوا در آيه شريفه سه بار تكرار شده است]
و اما اينكه
سه بار تقوا را تكرار كرد و مراحل سهگانه ايمان و عمل صالح و احسان را به آن
تقييد نمود براى اين بود كه تاكيد كند در اشاره به لزوم مقارنت اين مراحل با تقواى
واقعى و اينكه نبايد در اين مراحل هيچگونه غرض غير دينى در كار باشد، و ما سابقا
در بعضى از مباحث بيان كرديم كه تقوا يك مقام خاص دينى و معنوى نيست بلكه حالتى
است روحى كه شامل تمامى مقامات معنوى مىشود، به اين معنا كه براى هر درجه و مقامى
از مقامات معنوى، تقوايى است مخصوص به خود آن مقام.
پس ملخص آنچه
گذشت اين شد كه مراد از آيه شريفه(لَيْسَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ
عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جُناحٌ فِيما طَعِمُوا ...) اين است كه بر كسانى
كه ايمان آورده و عمل صالح نمودهاند نسبت به آنچه از شراب نوشيده و يا از ساير
محرمات مرتكب شدهاند حرجى نيست، اما بشرطى كه علاوه بر ايمان و عمل صالحشان در
جميع مراحل و اطوار خود ايمان به خدا و رسول و احسان در عمل را دارا باشند، و جميع
واجبات را انجام داده و از جميع محرمات پرهيزكار باشند.
با داشتن
چنين فضائلى اگر قبل از نزول آيه تحريم و رسيدنش بگوششان و يا قبل از اينكه معناى
آن را فهميده باشند به يكى از اين پليدىها كه عمل شيطان است مبتلا بودهاند، حرجى
بر آنها نيست و خداى تعالى از گناهان گذشته آنان صرفنظر نموده است، و اين آيه نظير
آيه شريفهايست كه در بين آيات راجع به تحويل قبله واقع است. در پاسخ سؤال آنان از
نمازهاى گذشته كه رو به بيت المقدس خواندهاند مىفرمايد:( وَ ما
كانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ)
[1] و نيكويى كن همانطورى كه خداوند به تو نيكى كرد. سوره قصص
آيه 77.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 6 صفحه : 190