نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 513
چنان توقعى نيز بجا بود كه در همه اشياء ممكن
باشد، و نيز بجا بود كه از هر چيزى كه خاصيتى دارد ضد آن خاصيت را توقع كرد، و هر
ضدى كار ضد خود كند و اثر آن را ببخشد، معلوم است كه نمىبخشد.
نكته اساسى
دوم كه بيان قبلى ما روشنش ساخت اين است كه قرآن همانطور كه طريقه حس و تجربه را
تخطئه كرده طريقه تذكر را نيز- كه سلوك علمى فكرى را باطل مىداند و منطق فطرت را
كنار مىزند- باطل كرده است، كه در همين جلد بيان مفصل آن گذشت.
[قرآن به
مردم اجازه نمىدهد كه بدون رعايت دائمى تقوا و ترس از خدا به تفكر بپردازند]
نكته سومى كه
روشن شد اين است كه قرآن به مردم اجازه آن را نمىدهد كه بدون رعايت دائمى تقوا و
ترس از خداى سبحان به تفكر بپردازند، و اين كار را خطرناك و بى فائده مىداند كه
در سابق راجع به اين مطلب نيز تا حدى بحث كرديم، و به همين جهت است كه مىبينى
قرآن در ضمن تعليم شرايع دين هر حكمى را كه بيان مىكند، همراه آن حكم، سخن از
فضائل اخلاق و خصال حميده به ميان مىآورد، تا با تذكر آن، غريزه تقواى بشر بيدار
گشته، بر فهم حكم خدا و هضم آن قوى شود، و شما خواننده عزيز مىتوانى اين معنا را
در امثال آيات زير مطالعه كنى:( وَ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ
فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلا تَعْضُلُوهُنَّ أَنْ يَنْكِحْنَ أَزْواجَهُنَّ إِذا
تَراضَوْا بَيْنَهُمْ بِالْمَعْرُوفِ ذلِكَ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كانَ مِنْكُمْ
يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ، ذلِكُمْ أَزْكى لَكُمْ وَ أَطْهَرُ وَ
اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ)[1](وَ قاتِلُوهُمْ
حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ، وَ يَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ، فَإِنِ انْتَهَوْا فَلا
عُدْوانَ إِلَّا عَلَى الظَّالِمِينَ)[2](وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ، وَ
لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ )[3].
[بيان
آيات]
(مِنْ أَجْلِ ذلِكَ كَتَبْنا عَلى بَنِي إِسْرائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْساً
بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً
وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً) مرحوم طبرسى
در تفسير خود مجمع البيان گفته است كلمه: أجل (با فتحه همزه
[1] و چون زنان را طلاق داديد و مدت عده آنها سر آمد، در صورتى
كه خواستند با رضايت خود و بطور پسنديده با همسران جديد ازدواج كنند شما مانعشان
مشويد، اين خود اندرزى است كه هر كس از شما به خدا و روز جزا ايمان دارد از آن پند
مىگيرد و با شما هستم كه اين، در پاكيزگى و طهارت شما مؤثرتر است، و خدا مىداند
و شما نمىدانيد. سوره بقره، آيه 232 .
[2] با كافران قتال كنيد تا ديگر فتنهاى نماند، و دين تنها براى
خدا باشد، حال اگر از فتنه انگيزى دست بر داشتند شما نيز از قتال دست باز داريد،
مگر با خصوص ستمگران. سوره بقره، آيه 193 .
[3] نماز را بپاى دار چون كه نماز از فحشاء و منكر باز مىدارد،
و محققا ياد خدا مؤثرتر است و خدا مىداند كه چه مىكنيد. سوره عنكبوت، آيه
45 .
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 513