نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 366
وجوهكم و أيديكم و امسحوا برءوسكم و ارجلكم، ان
لم تكونوا جنبا، و ان كنتم جنبا فاطهروا اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون
خواستيد نماز بخوانيد صورت و دستهاى خود را بشوئيد، و سر و پاى خود را مسح كنيد
البته اين در صورتى است كه جنب نبوده باشيد، و اما اگر جنب بوديد بايد طهارت كسب
كنيد.
در نتيجه از
آن استفاده مىشود كه تشريع وضو تنها مخصوص حالتى است كه انسان جنب نباشد، و اما
در صورت جنابت فقط بايد غسل كند هم چنان كه اخبار نيز بر همين معنا دلالت دارند.
و اين حكم
عينا در سوره نساء نيز بيان شده، در آنجا آمده:(وَ لا
جُنُباً إِلَّا عابِرِي سَبِيلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا)[1]، بنا بر اين آيه
مورد بحث يك نكته اضافى دارد و آن اين است كه در اين آيه غسل را تطهر (خويشتن را
پاك كردن) ناميده، هم چنان كه شستشوى بدن از چرك را تنظيف مىنامند.
از اين آيه
نكتهاى كه در بعضى اخبار هست استفاده مىشود و آن اين است كه فرمودهاند:
ما جرى عليه الماء فقد طهر هر چيزى كه آب بر آن جريان يابد پاك شده است.
(وَ إِنْ كُنْتُمْ مَرْضى أَوْ عَلى سَفَرٍ أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ
الْغائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَيَمَّمُوا) در اين جمله
شروع شده به بيان حكم كسى كه دسترسى به آب ندارد تا غسل كند، و يا بدن خود را
بشويد، و مواردى كه با ترديد شمرده، در مقابل يكديگر نيستند و مقابله بين آنها
مقابله حقيقى نيست براى اينكه بيمارى و مسافرت در مقابل غائط موجب حدث نيست، تا
وضو يا غسل را بر انسان واجب سازد بلكه بردن نام آنها به اين منظور بوده كه آدم
بيمار و مسافر يا نمىتواند بدن خود را با آب آشنا سازد، و يا دسترسى به آب پيدا
نمىكند، و اينگونه افراد اگر به حدث اصغر و يا اكبر محدث بشوند، بايد وضو و يا
غسل و يا تيمم بگيرند پس دو شق آخرى كه مساله غائط و تماس با زنان باشد، در مقابل
دو شق اول نيستند، بلكه دو شق اول هر يك به دو شق دوم تقسيم مىشوند، به اين معنا
كه مسافر و بيمار دو حال دارند، يا محدث به حدث اصغرند و يا محدث به حدث اكبر، به
همين جهت بوده كه بعضى احتمال دادهاند كه كلمه او در جمله
[1] با حالت جنب داخل مسجد نشويد مگر آنكه رهگذر باشيد، و حرمت
مكث در حال جنابت هم چنان هست تا آنكه غسل كنيد. سوره نساء، آيه 43 .
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 5 صفحه : 366