از قبيل انس و شعبى و غير آن دو زده‌اند بطورى كه از ايشان نقل شده گفته‌اند: جبرئيل امين در وضو مسح بر پاها را نازل كرد، ولى سنت شستن پاها را واجب ساخت،[1] و معناى اين حرف اين است كه كتاب خدا به وسيله سنت رسول خدا 6 نسخ شد و در اين صورت عنوان بحث برگشته و صورتى ديگر به خود مى‌گيرد، و آن اين است كه آيا جائز است كه كتاب خدا به وسيله سنت نسخ بشود يا نه؟ آن وقت اين بحث از جنبه تفسيرى بى ارتباط با تفسير مى‌شود، بلكه مساله‌اى اصولى مى‌شود كه بايد در علم اصول پيرامون آن بحث كرد و اگر مفسرى بدان جهت كه مفسر است مى‌گويد: فلان روايات مخالف با كتاب است نمى‌خواهد (در بحث اصولى دخالت نموده، نظر بدهد كه آيا سنت مى‌تواند كتاب را نسخ كند يا نه، و نمى‌خواهد) در يك بحث فقهى دخالت نموده، به حكمى شرعى بر مبناى نظريه‌اى اصولى فتوا بدهد، بلكه تنها مى‌خواهد بگويد: كتاب به چيزى دلالت مى‌كند، و فلان روايت به چيز ديگر.

(إِلَى الْكَعْبَيْنِ) كلمه كعب به معناى استخوان بر آمده در پشت پاى آدمى است، هر چند كه بعضى گفته‌اند به معناى غوزك پا يعنى آن استخوان بر آمده‌اى است كه در نقطه اتصال قدم به ساق آدمى قرار دارد، ولى اگر كعب اين باشد در هر يك از پاهاى انسان دو كعب وجود دارد.

[امر به تحصيل طهارت با غسل، بعد از جنابت‌]

(وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا) كلمه جنب در اصل مصدر بوده، ولى استعمالش در معناى فاعل غلبه يافته، در نتيجه هر كس آن را بشنود معناى شخصى كه حالت جنابت دارد به ذهنش مى‌رسد، و به همين جهت كه مصدر است در مذكر و مؤنث و مفرد و غير مفرد به يك شكل مى‌آيد، مى‌گوئيم:

مردى جنب، و زنى جنب، و دو زن جنب، و دو مرد جنب، و زنانى جنب و مردانى جنب، و در هنگامى كه بخواهند معناى مصدرى را حكايت كنند، تنها از كلمه جنابت استفاده مى‌كنند.

و اين جمله يعنى جمله‌(وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا) عطف است بر جمله:(فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ)، براى اينكه زمينه آيه زمينه بيان اين معنا است كه نماز طهارت لازم دارد، و طهارت شرط در آن است، در نتيجه تقدير كلام چنين مى‌شود: يا ايها الذين آمنوا اذا قمتم الى الصلاة چنين و چنان كنيد، اينطور وضو بگيريد، و تطهروا ان كنتم جنبا، يعنى طهارت بگيريد اگر چنانچه جنب بوديد پس برگشت معناى آيه به تقدير شرط خلاف در طرف وضو است ساده‌تر بگويم، تقدير كلام چنين است: يا ايها الذين آمنوا اذا قمتم الى الصلاة فاغسلوا

[1] تفسير كشاف ج 1 ص 611.