نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 601
براى اين كه صرف اولويت و نزديكتر بودن، كسى را
آل ابراهيم نمىكند، با اين كه در اين آيه آنجا كه مىفرمايد:(أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ)، (يا حسد
مىورزند به مردم براى اينكه خدا چيزى از فضل خود به آنان داده)، پيروان ابراهيم
(ع) را ذكر كرد، چون گفتيم منظور از كلمه ناس پيروان رسول خدا 6 هستند، كه قهرا،
پيروان ابراهيم (ع) نيز بودند، و بطور قطع مسلمانان آل ابراهيم (ع) نبودند، و
نيستند، پس مراد از آل ابراهيم تنها رسول خدا 6 و يا آن جناب و آل او (ع)
مىباشد، كه جدشان اسماعيل بوده و در رديف ابراهيم (ع) است.
(وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظِيماً) در سابق گفتيم مقتضاى سياق اين است كه
مراد از ملك، معنايى اعم از ملك مادى بوده و شامل ملك معنوى يعنى نبوت و ولايت
حقيقى بر هدايت خلق و ارشاد آنان نيز مىشود، دليل گفتار ما در آنجا همين جمله
مورد بحث است، كه ملك آل ابراهيم را عظيم مىشمارد، و ما مىدانيم كه خداى عز و جل
به ملك دنيوى اعتنايى ندارد، مگر وقتى كه اين ملك دنيوى صاحبش را به فضيلتى معنوى
و منقبتى دينى بكشاند، و باز مؤيد آن گفتار اين است كه خداى عز و جل در فضايل آل
ابراهيم (ع)، كتاب و حكمت را نام برد، ولى نبوت و ولايت را نشمرد، و در نتيجه اين
احتمال بسيار قوى به نظر مىرسد. (كه منظور از ملك عظيم همان نبوت و ولايت باشد و
يا حد اقل) نبوت و ولايت مندرج در اطلاق:(آتَيْناهُمْ مُلْكاً
عَظِيماً) باشد.
(فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ) كلمه: (صد)
به معناى صرف (برگرداندن، و منصرف كردن، و جلوگيرى نمودن) است، و اگر در تقسيم
مردم به دو قسم فرمود: بعضى ايمان آوردند، و بعضى كارشكنى كردند، و خلاصه اگر در
مقابل ايمان آوردن، كارشكنى را قرار داد، براى اين بود كه يهوديان تنها اكتفاء
نمىكردند به ايمان نياوردن، بلكه تمام كوشش خود را به كار مىزدند كه مردم را از
ايمان آوردن به كتابى كه خدا نازل فرموده و به راه خدا رفتن باز بدارند، البته بسا
مىشود كه كلمه (صد) به معناى اعراض بيايد، كه در اين صورت آن وقت مقابله رو به
راه مىشود، و حاجتى به توجيه و جستجو از اين كه چه عنايتى زايد در كار بوده
ندارد.
(وَ
كَفى بِجَهَنَّمَ سَعِيراً ...) اين جمله تهديد يهود به آتش جهنم است،
در مقابل اين كه از ايمان آوردن مردم به كتاب جلوگيرى كردند، و عليه رسول خدا 6
و مؤمنين آتش فتنه بر مىافروختند.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 601