نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 599
مىماند.
و مراد از
ملك، سلطنت بر امور مادى و معنوى هر دو است، در نتيجه شامل ملك نبوت و ولايت و
هدايت، و نيز شامل مالكيت رقاب و ثروت مىشود، چون ظاهر از سياق جملههاى سابق و
لاحق همين است، آيه سابق اشاره مىكرد به ادعاى اهل كتاب به اين كه ما مالك قضا و
حكم راندن عليه مؤمنين هستيم، و چنين حقى داريم، و معلوم است كه حكم راندن و قضاوت
كردن هم سنخ با فضايل معنوى است، و ذيل آيه مورد بحث مىفرمايد:(فَإِذاً لا يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيراً)، و اين دلالت مىكند
بر مالكيت نسبت به ماديات و يا حد اقل شامل آن نيز مىشود، پس مراد از اين كه
فرمود:(أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِنَ الْمُلْكِ) اعم از ملك
ماديات و معنويات است. و در نتيجه معناى آيه نظير اين مىشود كه بگوييم. (آيا اين
اهل كتاب نصيبى از ملك دارند؟ آن ملكى كه خداى تعالى پيامبرش را به صورت نبوت و
ولايت و هدايت و امثال آن انعام فرموده؟ و اگر چنين ملكى مىداشتند، حتى اقل قليلى
و پشيزى به مردم نمىدادند، از بس كه بخيل و بد سريره و بد باطنند)، پس مضمون آيه
شريفه، قريب به مضمون آيه زير است، كه مىفرمايد:(قُلْ لَوْ
أَنْتُمْ تَمْلِكُونَ خَزائِنَ رَحْمَةِ رَبِّي إِذاً لَأَمْسَكْتُمْ خَشْيَةَ
الْإِنْفاقِ)[1].
[مراد
از ناس و آل ابراهيم در(أَمْ
يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ ...)]
(أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ) و اين آخرين
شقها و لنگههاى سهگانه است كه در آيه شريفه آمده و روى سخن در آيه به يهود و
جواب از قضاوتى است كه عليه مؤمنين كردند، به اين كه دين مشركين از دين آنان بهتر
است.
و مراد از
كلمه (ناس) در آيه شريفه بنا بر آنچه سياق دلالت مىكند همان مؤمنينند، و مراد از(ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ) نبوت و كتاب و معارف دينى است، كه
خداى تعالى به فضل و كرمش به ايشان داده، چيزى كه هست از ذيل آيه كه مىفرمايد:
(با اينكه ما به آل ابراهيم كتاب و حكمت داديم)، بر مىآيد منظور از كلمه: (ناس)
عموم مؤمنين نيست، بلكه منظور رسول خدا 6 است كه از آل ابراهيم است، و بنا بر
اين مراد از اين كلمه شخص آن جناب است، چون اگر ديگران هم بهرهاى از اين فضل خدا
بردهاند، از طريق آن جناب و به بركات عاليه آن حضرت بوده: در سابق يعنى در تفسير
آيه:(إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ
إِبْراهِيمَ ...)[2] نيز گذشت،
كه گفتيم منظور قرآن از آل ابراهيم، رسول اسلام و ائمه از
[1] بگو به فرضى كه شما مالك همه خزينههاى رحمت پروردگارم شويد،
بخاطر ترس از انفاق خوددارى خواهيد كرد. سوره اسراء آيه 100.