و به عبارت ديگر، استقرار وحى در قلب شريف رسول خدا 6 را نازل شدن وحى از خدا به آن حضرت دانست. چون خداى تعالى در آيه:(إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ)[1] مقام خود را مقامى والا و بلند خوانده، البته در آيه:(وَ لَمَّا جاءَهُمْ كِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ)[2] استقرار وحى در قلب رسول خدا 6 را به آمدن كتاب هم تعبير كرده است.

و اما اينكه در آيه مورد بحث فرمود: بالحق مفسرين در معناى آن گفته‌اند: بطور كلى حق و صدق عبارت است از خبر مطابق با واقع، با اين تفاوت كه چنين خبرى را از آن جهت كه در مقابلش واقعيتى خارجى و ثابت، وجود دارد حق گويند، و از اين جهت كه خود خبر مطابق با آن واقعيت خارجى است صدق مى‌نامند.

بنا بر اين اطلاق كلمه حق كه به معناى اعيان خارجى و امور واقعى است بر خداى تعالى و گفتن اينكه خدا حق است و نيز اطلاقش بر حقايق خارجيه و گفتن اينكه موجودات خارجى حق هستند از اين بابت است كه خبر دادن از خدا و از حقايق خارجيه خبرى است مطابق با واقع، و به هر حال مراد از حق در آيه شريفه، امر ثابت است، امرى است كه بطلان نمى‌پذيرد.

و ظاهرا حرف با در كلمه بالحق مصاحبت را مى‌رساند، و آيه چنين معنا مى‌دهد كه: خداى تعالى كتاب را بر تو نازل كرد نازل كردنى همراه با حق، به طورى كه حق از آن جدا نخواهد بود، و همراه بودنش با حق باعث مى‌شود كه نه بعدها بطلان عارضش بشود، و نه در حين نزول آميخته با بطلان باشد. پس اين كتاب از اينكه روزى بطلان بر او چيره گردد ايمن است، پس در جمله‌(نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ) استعاره به كنايه بكار رفته البته مفسرين در معناى حرف با وجوهى ديگر ذكر كرده‌اند كه خالى از اشكال نيست.

و اما اينكه فرمود: مصدقا تصديق از ماده صدق است، وقتى گفته مى‌شود من گفتار فلانى را تصديق كردم، معنايش اين است كه با آن معامله صدق نمودم و اعتراف دارم كه او راست مى‌گويد، و همچنين وقتى گفته مى‌شود: فلان گفتار را تصديق دارم معنايش اين است كه به راستى و درستى آن اعتراف كردم.

و مراد از جمله:(لِما بَيْنَ يَدَيْهِ) كتب آسمانى حاضر در عصر نزول قرآن يعنى تورات‌

[1] سوره شورى آيه 51.

[2] سوره بقره آيه 89.