آيه‌(كِتاباً مُتَشابِهاً) محكم باشد، و جمعى ديگر معتقدند كه ظاهر كتاب حجت نيست، يعنى ظهور ندارد.

شانزدهم اين است كه گفته‌اند: متشابه از قرآن، آن آياتى است كه تفسيرش به تفسير آيه‌اى ديگر مشتبه شده باشد، و فهم آن به خاطر همين اشتباه مشكل شده باشد، حال چه اين كه اشكال از جهت لفظ باشد، يا از جهت معنا اين وجه را راغب‌[1] ذكر كرده است.

[كلام راغب اصفهانى در بيان مراد از محكم و متشابه و اقسامى كه براى محكم و متشابه قائل است‌]

راغب اصفهانى در مفردات خود گفته: آيات متشابه از قرآن كريم، آن آياتى است كه تفسيرش به خاطر شباهت به تفسير آيه‌اى ديگر، مشكل شده باشد، حال يا از جهت لفظ، و يا از حيث معنا، و بدين جهت است كه فقها گفته‌اند: آيه متشابه آن آيه‌اى است كه ظاهرش از مراد و معنايش حكايت نكند.

و حقيقت اين سخن اين است كه آيات قرآن از نظر اعتبار بعضى از آنها بوسيله بعضى ديگر سه قسم هستند: يكى محكم على الاطلاق است، و دوم متشابه على الاطلاق، و سوم آياتى است كه از جهتى محكم و از جهتى ديگر متشابه است.

پس متشابه فى الجمله سه قسم است: اول متشابه از جهت لفظ فقط، دوم متشابه از جهت معنا فقط، و سوم متشابه از هر دو جهت، و آن كه تنها از جهت لفظ، متشابه است، دو قسم است 1- آنكه مفردات آن متشابه است، يا به خاطر اين كه لفظى است ناآشنا و غير مانوس مانند كلمه أب و كلمه يزفون ، و يا به خاطر اين كه لفظى است داراى چند معنا، مانند لفظ يد و لفظ عين ، 2- آن متشابهى است كه جملات و تركيبات آن تشابه دارد.

قسم دوم نيز سه نوع است.

1- آنكه تشابهش از اين جهت ناشى شده باشد كه كلامى است مختصر و بدون توضيح، مانند آيه:(وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتامى‌ فَانْكِحُوا ما طابَ لَكُمْ مِنَ النِّساءِ)[2].

2- آنكه تشابهش به خاطر بسط و گستردگى كلام باشد، مانند آيه‌(لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‌ءٌ)[3]، كه اگر فرموده بود: ليس مثله شى‌ء ، معنا براى شنونده روشن‌تر مى‌شد، چون يك حرف اضافه شده، جمله براى شنونده متشابه شده.

[1] مفردات راغب ص 254.

[2] و اگر ترسيديد كه در امر ايتام نتوانيد عدالت كنيد، پس زنان پاكيزه بگيريد. سوره نساء آيه 3.

[3] سوره شورى آيه 11.