و ظاهرا سرعت در اصل، وصف حركت، و عجله وصف متحرك بوده، (بعدها به خود متحرك هم گفته‌اند مسارع، و گرنه در اصل لغت موارد هر يك غير مورد ديگرى است.) و كلمه خيرات به معناى مطلق اعمال صالح است- چه عبادت، چه انفاق، چه عدل، چه قضاى حاجت و ... و اين كلمه بدان جهت كه هم جمع است و هم الف و لام بر سر دارد از نظر ادبيات استغراق را مى‌رساند. و همانطور كه گفتيم شامل همه انحاى خيرات مى‌شود، و ليكن بيشتر در خيرات مالى اطلاق مى‌گردد. همانطور كه كلمه خير بيشتر در مورد مال استعمال مى‌شود.

خداى سبحان در اين آيه شريفه كلياتى از صفات پسنديده نيكان از اهل كتاب را بر شمرده، اول ايمان به خدا، دوم امر به معروف و نهى از منكر، سوم مسارعت در كار خير و چهارم اين است كه ايشان مردمى صالحند، و به همين جهت همنشينان انبيا و صديقين و شهداء هستند. چون در آيات شريفه:(اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ صِراطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّينَ)[1]، اهل صراط مستقيم را از كسانى دانسته كه بر آنان انعام شده و مورد غضب قرار نگرفته و گمراه نشدند. و در آيه شريفه‌(فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ ...)[2] فرموده: آنهايى كه مورد انعام خداى تعالى قرار گرفته‌اند، با انبيا و صديقين و شهدا و صالحين هستند و بعضى از مفسرين گفته‌اند:

مراد در اين آيه عبد اللَّه بن سلام و اصحاب اويند.

(وَ ما يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ ...) اينجا منظور از كفر، كفران در مقابل شكر است. مى‌فرمايد: هر كار خيرى كه مى‌كنند از ناحيه خداى تعالى كفران نمى‌شوند، يعنى خداى تعالى شكرشان را بجا مى‌آورد و عمل خيرشان را به ايشان بر مى‌گرداند، بدون اينكه آن را ضايع و بى‌نتيجه بگذارد. هم چنان كه در جاى ديگر فرموده:(وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَإِنَّ اللَّهَ شاكِرٌ عَلِيمٌ)[3] و نيز فرموده:( وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ‌) ...(وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ )[4]

[1] سوره حمد، آيه 7 .

[2] سوره نساء آيه 96 .

[3] و هر كس خيرى را بدون اينكه خداى تعالى او را فرمان داده باشد، از پيش خود انجام بدهد، خدا هم شكرگزار است و هم دانا. سوره بقره، آيه 158 .

[4] آنچه از خير انجام مى‌دهيد به نفع خود انجام داده‌ايد ... و آنچه از خير انفاق كنيد، بدون كم و كاست به شما پرداخت مى‌شود و شما ستم نمى‌شويد. سوره بقره، آيه 272 .