(وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ...)

[امر به معروف و نهى از منكر، از لوازم و واجبات اجتماع معتصم به حبل اللَّه است‌]

تجربه قطعى دلالت مى‌كند بر اينكه معلوماتى كه انسان در زندگيش براى خود تهيه مى‌كند و معلوم است كه از ميان معلومات ذخيره نمى‌كند مگر آنچه را كه برايش سودمند باشد، از هر طريقى كه باشد و به هر نحوى كه ذخيره كرده باشد، وقتى متوجه آن معلومات نباشد و با عمل به آن معلومات و تمرين عملى دائمى به ياد آنها نباشد، به تدريج از يادش مى‌رود و به بوته فراموشى سپرده مى‌شود. و در اين هم شكى نداريم كه عمل در همه شؤون داير مدار علم است هر زمان كه علم قوى باشد عمل قوت مى‌گيرد. و هر زمان علم ضعيف باشد عمل هم ضعيف مى‌گردد. هر زمان كه علم يك علم صالحى باشد، عمل هم صالح مى‌شود، و هر زمان كه علم فاسد باشد عمل هم فاسد مى‌گردد. خداى تعالى هم حال علم و عمل را در آيه زير، به زمين و روئيدنى‌هاى آن مثل زده و فرموده:(وَ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذِي خَبُثَ لا يَخْرُجُ إِلَّا نَكِداً ...) [1] و نيز شكى نداريم در اينكه علم و عمل، اثرى متقابل در يكديگر دارند.

قوى‌ترين داعى به عمل علم است و وقتى عمل واقع شد و اثرش به چشم ديده شد، بهترين معلمى است كه همان علم را به آدمى مى‌آموزد.

و همه اينها كه گفته شد، انگيزه شده است در اينكه مجتمع صالحى كه علمى نافع و عملى صالح دارد، علم و تمدن خود را با تمام نيرو حفظ كند. و افراد آن مجتمع، اگر فردى را ببينند كه از آن علم تخلف كرد، او را به سوى آن علم برگردانند، و شخص منحرف از طريق خير و معروف را به حال خود واگذار نكنند، و نگذارند آن فرد در پرتگاه منكر سقوط نموده، در مهلكه شر و فساد بيفتد، بلكه هر يك از افراد آن مجتمع به شخص منحرف برخورد نمايد، او را از انحراف نهى كند.

و اين همان دعوت به فراگيرى و تشخيص معروف از منكر و امر به معروف و نهى از منكر است و اين همان است كه خداى تعالى در اين آيه شريفه خاطرنشان ساخته و مى‌فرمايد:

(يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ) و از اينجا روشن مى‌شود كه چرا از خير و شر تعبير به معروف و منكر نمود. چون زمينه گفتار و مضمون آيه قبلى بود كه، مى‌فرمود: همگى به حبل اللَّه چنگ بزنيد و متفرق نشويد ... و معلوم است كه چنين مجمع كه همه افرادش چنگ به حبل اللَّه دارند، معروف در آن خير، و منكر در آن شر است و ممكن‌

[1] سرزمين پاك روئيدنيهايش به اذن پروردگارش مى‌رويد و سرزمين ناپاك جز خاشاك نمى‌روياند. سوره اعراف، آيه 58 .