همه‌اش مثل اين دستور به نفع شما است و سعادت و راحت و رستگارى شما را تامين مى‌كند.

خداى تعالى در آيه شريفه، دو دليل بر لزوم اعتصام به حبل اللَّه و عدم تفرقه آورده يكى در جمله:(إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً ...) و دوم در جمله:(وَ كُنْتُمْ عَلى‌ شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ ...) دليل اول مبتنى است بر اصل تجربه، و اينكه خود شما در سابق با يكديگر دشمن بوديد، و تلخى‌هاى دشمنى را چشيديد، و خدا شما را از آن نجات داد، و دليل دوم مبتنى است بر بيانى عقلى كه بزودى خواهد آمد.

و اگر در جمله:(فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً ...) دوباره كلمه نعمت را ذكر كرد، براى اين بود كه به امتنانى اشاره كرده باشد كه جمله:(اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ ...) بر آن دلالت داشت و مراد از نعمت همان الفتى است كه نام برد پس مراد به اخوتى هم كه اين نعمت آن را محقق ساخته نيز همان تالف قلوب است. پس اخوت در اينجا حقيقتى ادعايى است نه واقعى، چون برادرى واقعى عبارت است از شركت دو نفر يا بيشتر در پدر و مادر واحد.

(و يا پدر واحد يا مادر واحد).

و نيز ممكن است اشاره باشد به اخوتى كه در آيه:(إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ)[1] كه حقيقتى است اعتبارى، زيرا در اين آيه، خداى تعالى برادرى را در ميان مؤمنين تشريع كرده و آثار و حقوق مهمى بر آن مترتب كرده است.

(وَ كُنْتُمْ عَلى‌ شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْها ...) شفاى حفره ، به معناى لبه آن است، البته لبه‌اى كه هر كس قدم بر آن بگذارد، مشرف بر سقوط در آن شود. و مراد از كلمه من النار يا آتش آخرت است و يا آتش جنگ.

اگر منظور آتش آخرت باشد، در اينصورت منظور از شفاى حفره آن اين خواهد بود كه شما كافر بوديد، و بين شما و افتادن در آتش دوزخ، بيش از يك قدم فاصله نبود و آن يك قدم همان مردن شما بود كه از سياهى چشم آدمى به سفيدى آن به آدمى نزديك‌تر است و خداى تعالى شما را با ايمان آوردنتان نجات داد.

و اگر مراد از آن آتش جنگ باشد، منظور اين خواهد بود كه حال آنان را در مجتمع فاسدشان بيان نموده، بفرمايد شما قبل از ايمان آوردنتان در لبه آتش جنگهايى قرار داشتيد كه هر لحظه ممكن بود برپا گردد.

و اين تعبير يعنى آتش خواندن جنگ، استعمالى شايع دارد. البته استعمالى مجازى و

[1] به درستى كه مؤمنان برادر يكديگرند. سوره حجرات، آيه 10