نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 542
يكى از امور مهمى بود كه تاثيرهاى عميقى- هم مادى
و هم معنوى- در زندگى اهل كتاب و مخصوصا يهود گذاشت. علاوه بر اينكه با عقيده آنان
به محال بودن نسخ سازگار نبود، به خاطر همين جهات، بعد از آمدن حكم قبله و برگشتن
آن به طرف مكه تا مدتهاى مديد مشاجره و بگومگوى آنان با مسلمين به درازا كشيد.
[پاسخ به
شبههاى ديگر كه يهود در مورد تغيير قبله و نسخ القاء مىكردند در آيه: (إِنَّ
أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ ...) ]
و آنچه از
آيه مورد بحث بر مىآيد اين است كه يهوديان در القاى شبهه، هم شبهه نسخ را پيش
كشيده بودند و هم شبهه انتساب حكم به ملت ابراهيم را. در نتيجه حاصل شبهه آنان اين
مىشود كه چگونه ممكن است، در ملت ابراهيم مكه قبله شود با اينكه خداى تعالى در
اين ملت، بيت المقدس را قبله كرده و آيا اين سخن غير از نسخ چيز ديگرى است؟ با
اينكه نسخ در ملت حقه ابراهيم محال و باطل است.
آيه شريفه
جواب داده كه كعبه قبل از ساير معابد براى عبادت ساخته شده چون اين خانه را ابراهيم
ساخت و بيت المقدس را سليمان بنا نهاد كه قرنها بعد از ابراهيم بوده است.
(إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ ...) كلمه
بيت معنايش معروف است و مراد از وضع بيت براى مردم، ساختن و
معين كردن آن براى عبادت مردم است، براى اينكه مردم آن را وسيلهاى قرار دهند براى
پرستش خداى سبحان، و از دور و نزديك به همين منظور به طرف آن روانه شوند و يا به
طرف آن عبادت كنند، و آثارى ديگر بر آن مترتب سازند. همه اينها از تعبير به
بكه (كه به معناى محل ازدحام است) استفاده مىشود و مىفهماند كه مردم براى
طواف و نماز و ساير عبادات و مناسك، پيرامون اين خانه ازدحام مىكنند و اما اينكه
اين اولين خانهاى باشد كه بر روى زمين براى انتفاع مردم ساخته شده باشد لفظ آيه
بر آن دلالت ندارد، و نمىرساند كه قبل از مكه، هيچ خانهاى ساخته نشده بود.
و مراد از
كلمه بكه زمين مكه است، و اگر آن را بكه خوانده، براى اين
است كه مردم در اين سرزمين ازدحام مىكنند، و چه بسا گفته باشند كه بكه همان مكه
است. و بكه خواندنش از باب تبديل ميم به با است، مثل اينكه كلمه لازم
را لازب، و كلمه راتم را، راتب تلفظ نموده و نيز در كلماتى ديگر اين
تركيب را مرتكب مىشوند. بعضى ديگر گفتهاند:
بكه غير مكه
است. مكه نام شهر است، ولى بكه، نام حرم است بعضى ديگر گفتهاند: نام مسجد الحرام
است. و بعضى ديگر گفتهاند: نام خصوص محل طواف است.
[معناى
مبارك بودن و هدايت بودن بيت اللَّه الحرام]
كلمه
مبارك از مصدر مباركه باب مفاعله از ثلاثى مجرد
بركت است و بركت به معناى خير بسيار، و مبارك به معناى محلى است كه خير كثير
بدانجا افاضه مىشود.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 542