نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 532
ترديدى در ارتباط آنها به يكديگر نيست، نازل نشده
باشد. و در سابق (در تفسير آيه:(قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا ...))[1] توجه فرموديد كه نظير اين اشكال در
آنجا هم بود، چون تاريخ نزول آن با تاريخ آيات قبل و بعدش تطبيق نمىكرد.
و چه بسا كه
مفسرين در توجيه و پاسخ اين اشكال گفته باشند: خطاب در اين آيه هم مانند آيه قبل و
بعدش به بنى اسرائيل است. و حاصل معنايش بعد از آن توبيخها و ملامتها كه در سابق
از ايشان شد- كه چرا اينقدر مال دوست هستيد، و مال و منال را بر دين خدا ترجيح
مىدهيد- اين است كه شما در ادعاى خود كه مىگوئيد با خدا و انبياى او نسبت داريد
و اهل بر و تقوا مىباشيد. دروغ مىگوئيد، براى اينكه شما اموال زبده و گرانبهاى
خود را بيش از خدا و راه خدا دوست مىداريد و در بذل آن بخل مىورزيد، و جز اموال
پس ماندهها و بنجل را در راه او انفاق نمىكنيد، چيزى را انفاق مىكنيد كه دلها
تعلقى به آن ندارد. و اعتنايى به از بين رفتن آن و گم شدنش نمىكند با اينكه هيچ
كس به خير و بر نمىرسد مگر با انفاق چيزى كه دوست بدارد، و زبده مال او باشد. چون
راه خدا گنجينهاى است كه اموال پسنديده شما در آن فوت نمىشود. اين خلاصه توجيهى
است كه پيرامون اتصال آيه به ما قبل و ما بعدش گفته شده، ولى همه مىدانند كه
بيهوده دست و پا زدن است.
و اما ارتباط
بقيه آيات به آيات قبل روشن است و هيچ ترديدى در آن نيست.
(لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ) كلمه
تنالوا جمع حاضر از مضارع نيل است. و نيل به معناى رسيدن به
چيزى است و كلمه بر به معناى باز بودن دست و پاى آدمى در كار خير
مىباشد.
[
بر به معناى توسع در خير است و اعم از خير اعتقادى و عملى مىباشد ((لَنْ تَنالُوا
الْبِرَّ حَتَّى ...))]
راغب
مىگويد: كلمه بر (بفتحه باء) در مقابل كلمه بحر مىباشد
و به معناى خشكى است و چون اولين تصورى كه از خشكىها و بيابانها به ذهن مىرسد،
وسعت و فراخناى آن است. لذا كلمه بر (بكسره باء) را از آن گرفتند تا
در مورد توسع در فعل خير استعمال كنند.[2]
و منظورش از فعل خير اعم از فعل قلب و فعل بدن است، هم به فعل قلب- از
قبيل اعتقاد حق و نيت طاهره- شامل مىشود، و هم به فعل جوارح- از قبيل انفاق در
راه خدا و ساير اعمال صالح- هم چنان كه مىبينيم در آيه زير كلمه بر
در هر دو قسم از خوبى استعمال شده است.