ترديدى در ارتباط آنها به يكديگر نيست، نازل نشده باشد. و در سابق (در تفسير آيه:(قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا ...))[1] توجه فرموديد كه نظير اين اشكال در آنجا هم بود، چون تاريخ نزول آن با تاريخ آيات قبل و بعدش تطبيق نمى‌كرد.

و چه بسا كه مفسرين در توجيه و پاسخ اين اشكال گفته باشند: خطاب در اين آيه هم مانند آيه قبل و بعدش به بنى اسرائيل است. و حاصل معنايش بعد از آن توبيخ‌ها و ملامتها كه در سابق از ايشان شد- كه چرا اينقدر مال دوست هستيد، و مال و منال را بر دين خدا ترجيح مى‌دهيد- اين است كه شما در ادعاى خود كه مى‌گوئيد با خدا و انبياى او نسبت داريد و اهل بر و تقوا مى‌باشيد. دروغ مى‌گوئيد، براى اينكه شما اموال زبده و گرانبهاى خود را بيش از خدا و راه خدا دوست مى‌داريد و در بذل آن بخل مى‌ورزيد، و جز اموال پس مانده‌ها و بنجل را در راه او انفاق نمى‌كنيد، چيزى را انفاق مى‌كنيد كه دلها تعلقى به آن ندارد. و اعتنايى به از بين رفتن آن و گم شدنش نمى‌كند با اينكه هيچ كس به خير و بر نمى‌رسد مگر با انفاق چيزى كه دوست بدارد، و زبده مال او باشد. چون راه خدا گنجينه‌اى است كه اموال پسنديده شما در آن فوت نمى‌شود. اين خلاصه توجيهى است كه پيرامون اتصال آيه به ما قبل و ما بعدش گفته شده، ولى همه مى‌دانند كه بيهوده دست و پا زدن است.

و اما ارتباط بقيه آيات به آيات قبل روشن است و هيچ ترديدى در آن نيست.

(لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ) كلمه تنالوا جمع حاضر از مضارع نيل است. و نيل به معناى رسيدن به چيزى است و كلمه بر به معناى باز بودن دست و پاى آدمى در كار خير مى‌باشد.

[ بر به معناى توسع در خير است و اعم از خير اعتقادى و عملى مى‌باشد ((لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى ...))]

راغب مى‌گويد: كلمه بر (بفتحه باء) در مقابل كلمه بحر مى‌باشد و به معناى خشكى است و چون اولين تصورى كه از خشكى‌ها و بيابانها به ذهن مى‌رسد، وسعت و فراخناى آن است. لذا كلمه بر (بكسره باء) را از آن گرفتند تا در مورد توسع در فعل خير استعمال كنند.[2] و منظورش از فعل خير اعم از فعل قلب و فعل بدن است، هم به فعل قلب- از قبيل اعتقاد حق و نيت طاهره- شامل مى‌شود، و هم به فعل جوارح- از قبيل انفاق در راه خدا و ساير اعمال صالح- هم چنان كه مى‌بينيم در آيه زير كلمه بر در هر دو قسم از خوبى استعمال شده است.

[1] سوره آل عمران، آيه 64 .

[2] مفردات راغب ص 40.