چون از اين
آيه نيز استفاده مىشود كه شان و مقام مسيح و همچنين ملائكه مقرب خدا اجل و ارفع
از آن است كه از بندگى خدا استنكاف بورزند و در نتيجه مستوجب عذاب اليم خدا گردند،
و حاشا بر خداى عز و جل كه انبياى گرام و ملائكه مقرب خود را عذاب دهد.
در اينجا
ممكن است خواننده محترم بگويد: در آيه مورد بحث كلمه ثم آمده و اين
كلمه بعديت را مىرساند و به آيه چنين معنايى مىدهد كه: هيچ بشرى كه خدا به
او كتاب و حكم و نبوت داده، نمىتواند بعد از رسيدن به اين موهبتها چنين و چنان
كند و اين با بيان شما نمىسازد كه گفتيد: هيچ بشرى كه خدا اين موهبتها را
به او داده نمىرسد كه در همان حال چنين و چنان كند .
جواب اين است
كه ما گفتيم جمع بين نبوت و اين دعوت باطل از آيه استفاده مىشود ولى سخنى از زمان
به ميان نياورديم، پس چنين جمعى ممكن نيست، چه اينكه زمان هر دو يكى باشد و چه
اينكه يكى بعد از ديگر و مترتب بر آن باشد، چون كسى كه به فرض محال بعد از گرفتن
آن موهبتها مردم را به عبادت خود دعوت كند، بين اين دو جمع كرده است.
و در جمله:(كُونُوا عِباداً لِي مِنْ دُونِ اللَّهِ) كلمه
عباد مانند كلمه عبيد جمع كلمه عبد است با اين
تفاوت كه عباد بيشتر در مورد بندگى خدا و عبيد بيشتر در
مورد بردگى انسانها استعمال مىشود و غالبا گفته نمىشود عباد فلان شخص، بلكه
گفته مىشود:
عبيد او.
پس اينكه
فرمود: عبادا لى- عبادى براى من كه مسيح ابن مريم هستم ، با اين گفتار
ما منافات ندارد، چون كلمه لى در اينجا قيدى است قهرى، براى اينكه
بفهماند خداى سبحان از عبادت تنها آن عبادتى را قبول مىكند كه خالص براى او انجام
شود، هم چنان كه فرمود:(أَلا لِلَّهِ الدِّينُ الْخالِصُ وَ الَّذِينَ
اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ ما نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونا إِلَى
اللَّهِ زُلْفى، إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي ما هُمْ فِيهِ
يَخْتَلِفُونَ، إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي مَنْ هُوَ كاذِبٌ كَفَّارٌ)[2]، كه ملاحظه مىكنيد
عبادت هر كسى را كه با عبادت خدا غير خدا را عبادت مىكنند
[1] نه مسيح از اينكه بندهاى براى خدا باشد استنكاف دارد و نه
ملائكه مقرب ... و اما آنهايى كه استنكاف مىورزند و تكبر مىورزند، خدا به عذابى
دردناك معذبشان مىكند، آن وقت نه حمايتكشى دارند و نه ياورى. سوره نساء،
آيه 173 .
[2] آگاه باش كه دين خالص تنها از آن خدا است و كسانى كه به جاى
خدا اوليائى مىگيرند و مىگويند ما اين خدايان را نمىپرستيم مگر به اين منظور كه
ما را به خدا نزديك سازند، بدانند كه خدا بين آنان در آنچه اختلاف مىكنند حكم
خواهد كرد، چون خدا هيچ دروغباف كفرانگر را هدايت نمىكند.
سوره زمر، آيه 3 .
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 435