به معارف قرآن ندارد.

معارف ساير كتب آسمانى، البته آن معارف عاليه‌اى كه دستخوش تحريف نشده، و همچنين مباحث الهى كه در فلسفه عنوان مى‌شود همين طور است، و قرآن كريم به همين جريان اشاره نموده مى‌فرمايد:(أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها)[1].

و نيز مى‌فرمايد:(إِنَّا جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ، وَ إِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ)[2].

[ثابت نبودن و احيانا متغير بودن احكام اجتماعى و فرعى، موجب تشابه مى‌گردد]

قسم دوم، آياتى است مربوط به قوانين اجتماعى و احكام فرعى، و چون مصالح اجتماعى كه احكام دينى بر اساس آن تشريع مى‌شود وضع ثابتى ندارد، و احيانا متغير مى‌شود، و از سوى ديگر قرآن هم به تدريج نازل شده قهرا آيات مربوط به قوانين اجتماعى و احكام فرعى دستخوش تشابه و ناسازگارى مى‌شوند، وقتى به آيات محكم رجوع شد آن آيات، اين آيات را تفسير نموده، تشابه را از بين مى‌برد، آيات محكم تشابه آيات متشابه را، و آيات ناسخ تشابه آيات منسوخ را از بين مى‌برد.

(فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِيلِهِ) كلمه زيغ به معناى انحراف از استقامت (راست بودن) است، كه لازمه‌اش اضطراب قلب و پريشانى خاطر است. به قرينه اينكه در مقابلش رسوخ در علم قرار گرفته، كه در باره اثرش مى‌فرمايد: دارندگان آن اضطراب ندارند و با اطمينان خاطر مى‌گويند همه آيات قرآن، چه محكم و چه متشابه آن، از طرف پروردگار ما است، و اما آنهايى كه زيغ و انحراف قلب دارند، مضطرب هستند، و دنبال آيات متشابه را مى‌گيرند، تا از پيش خود آن را تاويل نموده فساد راه بيندازند و كسانى كه دچار چنين زيغ و انحرافى نيستند همواره از خدا مى‌خواهند: كه خدايا قلب ما را بعد از هدايت منحرف مساز.(رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا)[3].

از اينجا روشن مى‌شود كه مراد از پيروى از آيات متشابه، پيروى عملى است، نه‌

[1] خدا آبى از آسمان نازل مى‌كند و در هر سرزمينى به مقدار ظرفيتش آن آب جارى مى‌شود. سوره رعد آيه 17.

[2] ما آن كتاب مبين را عربى قرار داديم، باشد كه شما تعقل كنيد، و گرنه آن در ام الكتاب نزد ما مقامى بلند و فرزانه داشت. سوره زخرف آيه 4.

[3] سوره بقره آيه 250.