(طائِفَةٌ ... )[1]، استفاده كرده باشند كه پاسخ حواريين يعنى جمله: ايمان آورديم ايمان بعد از ايمان باشد و به نظر ما هم اين استفاده عيبى ندارد، (براى اينكه روى سخن آن جناب با حواريين است كه معنايش گذشت و بعيد است كه قرآن كريم افراد كافرى را كه صرفا با آن جناب ارتباطى داشته‌اند، حوارى آن جناب بخواند، پس قطعا ايمان داشته‌اند، چيزى كه هست مى‌خواهد از اين افراد با ايمان كسانى را انتخاب كند كه انصار اللَّه هم باشند)، و ما در سابق هم توضيح داديم كه ايمان و اسلام داراى مراتبى مختلفند، بعضى از مراتب بالاتر از بعض ديگر است.

بلكه چه بسا كه آيه زير هم بر اين معنا دلالت بكند:(وَ إِذْ أَوْحَيْتُ إِلَى الْحَوارِيِّينَ أَنْ آمِنُوا بِي وَ بِرَسُولِي، قالُوا آمَنَّا وَ اشْهَدْ بِأَنَّنا مُسْلِمُونَ)[2]، براى اينكه حواريين را كسانى دانسته كه به آنان وحى مى‌شده و فرموده: به ياد آر كه من به حواريين وحى كردم كه به من و به رسولم ايمان بياوريد، گفتند: ايمان آورديم. و خود شاهد باش به اينكه ما مسلمانيم .

پس معلوم مى‌شود اجابت در اين دعوتشان به وحى خدايى بوده، يعنى بعد از سالها داشتن ايمان، خداى تعالى به ايشان وحى فرستاده كه بايد به ايمانى ما فوق آنچه داريد ارتقا يابيد. پس معلوم مى‌شود حواريين انبيا بوده‌اند و ايمان پيشنهادى عيسى ع ايمانى بعد از ايمان بوده.

جمله:(وَ اشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ، رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ ...) هم بر اين معنا دلالت دارد، براى اينكه منظور از اسلام در اين جمله تسليم شدن بدون قيد و شرط است براى خداى تعالى، بطورى كه هر چه از ايشان خواست انجام دهند و هر كارى از آنان خواست بكنند، چون و چرا نكنند. و چنين اسلامى جز در بين مؤمنين خالص يافت نمى‌شود و چنان نيست كه هر كس به زبان شهادت به توحيد و نبوت بدهد به مقام تسليم هم برسد.

توضيح اينكه در بحث از مراتب ايمان و اسلام گفتيم كه قبل از هر مرتبه از ايمان مرتبه‌اى از مراتب اسلام قرار دارد، شاهد آن سخن، جمله:(آمَنَّا بِاللَّهِ وَ اشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ) است كه از ايمان خود به صيغه فعل و از اسلام خود به صيغه صفت تعبير آوردند.

پس اولين مراتب اسلام، تسليم و شهادت بر اصل دين و اجمال آن است، دنبال آن اذعان و باور قلبى به اين شهادت زبانى و صورى است، آن هم باور اجمالى به دنبال آن مرتبه‌

[1] چنان كه عيسى پسر مريم بحواريين گفت كه مرا براى خدا يارى كنيد آنها گفتند ما ياران خدائيم طايفه‌اى از بنى اسرائيل به او ايمان آوردند. سوره صف، آيه 14 .

[2] سوره مائده، آيه 111 .