استقرار دين، و اينكه دين ثابت است، و اقرار به ثبوت دين، معنايش اين است كه دين هرگز متزلزل نمى‌شود، و از قرارگاهى كه دارد سقوط نمى‌كند، و اقرار به اين معنا ادا را به دنبال دارد، و ادا هم عمل را.

و اينكه فرمود: كار نيك در بى دينى پذيرفته نيست، منظور از پذيرفته نشدن اين است كه در آخرت ثواب ندارد، و يا اين است كه آن اثر نيكى كه عمل نيك و خداپسند بايد در دنيا در سعادت زندگى و در آخرت داشته باشد، و صاحبش را به نعيم بهشت برساند ندارد.

بنا بر اين حديث مورد بحث با احاديثى كه مى‌گويند كفار در مقابل حسناتشان به پاداشى از پاداشهاى دنيايى مى‌رسند، و نيز با آيه شريفه:(فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ)[1] كه بطور مطلق مى‌گويد: هر كس نيكى كند اثرش را مى‌بيند، منافات ندارد.

و در مجمع البيان‌[2] از ابى عبيده جراح روايت آورده كه گفت: به رسول خدا 6 عرضه داشتم كدام يك از مردم در قيامت عذابى سخت‌تر دارد؟ فرمود: مردى كه پيامبرى را بكشد، و يا مردى را به قتل برساند كه امر به معروف و يا نهى از منكر مى‌كند، آن گاه اين آيه را تلاوت فرمود:(الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ، وَ يَقْتُلُونَ الَّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ)، آن گاه فرمود: اى ابا عبيده! بنى اسرائيل در يك ساعت چهل و سه پيامبر را كشتند، عابدان بنى اسرائيل كه اين را ديدند صد و دوازده نفر از آنان قيام نموده، كشندگان انبيا را امر به معروف و نهى از منكر كردند، و بنى اسرائيل همه آنان را تا آخر روز به قتل رساندند، و آيه نامبرده راجع به اين واقعه است.

مؤلف: اين معنا در الدر المنثور هم از ابن جرير، و ابن ابى حاتم از ابى عبيده، روايت شده است‌[3].

و در الدر المنثور كه ابن اسحاق، و ابن جرير، و ابن منذر، و ابن ابى حاتم، از ابن عباس روايت كرده‌اند كه گفت: روزى رسول خدا 6 در بيت المدراس‌[4] بر جماعتى از يهود درآمد، و ايشان را به سوى خدا دعوت فرمود: نعمان بن عمرو، و حرث بن زيد، پرسيدند اى محمد تو چه دينى دارى؟ فرمود ملت و كيش ابراهيم، كه دين او دين من است، گفتند ابراهيم هم كه يهودى بود، فرمود: تورات خود شما بين ما و شما حاكم باشد، تورات را

[1] سوره زلزال آيه 7.

[2] مجمع البيان ج 2 ص 423 ط تهران.

[3] الدر المنثور ج 2 ص 13.

[4] محلى است كه تورات در آن جا تدريس مى‌شود.