وقتى دعوت مى‌شوند به پذيرفتن كتابى كه بينشان حكم كند، اعراض مى‌كنند، تهديد به عذابى است كه به شكل وضع دنيايى ايشان است، در دنيا وقتى دعوت مى‌شدند به كتاب خدا تسليم نمى‌شدند و تكبر مى‌كردند، و نمى‌خواستند با همه انسانها پيرو يك كتاب باشند، و يك كتاب همه‌شان را در تحت لواى خود جمع كند، ولى در آخرت، همه را يك جا جمع مى‌كنند، و لذا نفرمود: در روزى كه زنده‌شان مى‌كنيم ، و يا در روزى كه مبعوثشان مى‌كنيم ، بلكه فرمود: در روزى كه جمعشان مى‌كنيم ، آنهم در روزى كه ديگر اعراض بردار نبوده و هيچ شكى در آن نيست، و خلاصه كلام اينكه از روز قيامت به تعبير نامبرده تعبير كرد تا بفهماند اهل كتاب و كفار نمى‌توانند خدا را بستوه بياورند.

و معناى آيه (خدا داناتر است) اين است كه كفار وقتى به كتاب خدا دعوت مى‌شوند تا در باره آنان حكم كند، از در فريب‌خوردگى از افتراهايى كه خودشان در دين خود زدند، اعراض كردند، و از پذيرفتن حق استكبار نمودند، پس چگونه رفتار مى‌كنند، وقتى كه ما آنان را براى روزى كه در آن شكى نيست يعنى روز فصل قضا، و روز حكم به حق جمع مى‌كنيم، و در آن روز هر كسى تمامى آنچه را كه كرده باز خواهد گرفت، بدون اينكه مردم در باز پس گرفتن اعمالشان ظلمى شوند، و وقتى مطلب بدين قرار است عقلشان حكم مى‌كند به وجوب پذيرفتن اين دعوت، و اينكه اعراض نكنند، و از اظهاراتى كه حاكى از اين پندار است كه خدا را بستوه آورده و او را شكست داده‌اند خوددارى نمايند، براى اينكه قدرت همه‌اش از خدا است، و وضعى كه كفار دارند ايام مهلتى و آزمايشى بيش نيست.

بحث روايتى‌

در تفسير عياشى‌[1] از محمد بن مسلم روايت آورده كه گفت: از امام (ع) معناى آيه:(إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ) را پرسيدم، فرمود: يعنى اسلامى كه توأم با ايمان باشد.

و از ابن شهرآشوب‌[2] از امام باقر (ع) روايت كرده كه در معناى آيه:(إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ ...) فرمود: يعنى تسليم شدن به ولايت على بن ابى طالب (ع).

[1] تفسير عياشى ج 1 ص 166 ح 22.

[2] مناقب ج 3 ص 95 ط قم.